myDiatrofi

Αν και δεν το αντιλαμβανόμαστε σαν όργανο, εντούτοις το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος είναι το δέρμα μας, με μέση επιφάνεια περί τα 2 m² και συνολικό βάρος περίπου 4Kgr. Το πάχος του ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρίσκεται και αποτελείται από τρία στρώματα: Το δέρμα αποτελείται από ένα λεπτό εξωτερικό στρώμα (που αποκαλείται επιδερμίδα) και ένα παχύτερο εξωτερικό στρώμα (που αποκαλείται χόριο). Κάτω από την επιδερμίδα υπάρχει ο υποδόριος ιστός που περιέχει το λίπος. Η επιδερμίδα είναι το πιο λεπτό στρώμα του δέρματος με πάχος που φτάνει από 0,04 mm στα βλέφαρα έως 1,6mm στις παλάμες των χεριών.  
Το δέρμα στην ουσία είναι μια ημιπερατή μεμβράνη, η οποία επιτρέπει την αμφίπλευρη ανταλλαγή ουσιών, από το εσωτερικό προς το εξωτερικό κι αντίστροφα. Το δέρμα μας είναι ο θεμελιώδης υπερασπιστής, ένα όργανο που σχηματίζει ένα φραγμό για να προστατεύσει τα εσωτερικά όργανα σας από κινδύνους όπως τα βακτήρια, τα μικρόβια και η επιβλαβής ηλιακή ακτινοβολία. Φυσικά «ανοίγματα» του δέρματος αποτελούν οι θύλακες των τριχών ή των ιδρωτοποιών αδένων, οι οποίοι επιτρέπουν την είσοδο των μικροβίων. Οι σμηγματογόνοι αδένες βρίσκονται παντού στο δέρμα εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα και είναι ιδιαίτερα άφθονοι στο πρόσωπο, στο τριχωτό της κεφαλής και στο περίνεο.
Οι σμηγματογόνοι αδένες εκκρίνουν το σμήγμα, το οποίο ακλουθώντας τη διαδρομή της τρίχας εμπλουτίζει την επιφάνεια του δέρματος. Το σμήγμα είναι άοσμο και αποτελείται κυρίως από τριγλυκερίδια (40-60%), κηρώδεις μονοεστέρες (19-26%), σκουαλένιο (11-15%), καθώς και μικρές ποσότητες χοληστερόλης.

Τι προκαλεί την ακμή;
Υπάρχει μια σειρά από παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την ακμή.  Ορισμένοι από τους συνηθέστερους είναι οι εξής:
Ενδογενείς παράγοντες:

• Οι ορμονικές διαταραχές λόγω εφηβείας, πολυκυστικών ωοθηκών, κύησης ή εμμηνόπαυσης
• Η κληρονομικότητα
• Η υπερέκκριση σμήγματος
• Η διαταραχή της κερατινοποίησης (που οδηγεί σε απόφραξη του πόρου του σμηγματογόνου αδένα)
• Η αύξηση της κυτταρικής διαίρεσης της επιδερμίδας
• Η μείωση του κυτταρικού θανάτου του δέρματος

Εξωγενείς παράγοντες:

• Η χρήση φαρμάκων όπως για παράδειγμα τα αντισυλληπτικά χάπια
• Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως μόλυνση, ήλιος κτλ
• Η χρήση ακατάλληλων καλλυντικών
• Το άγχος και στρες
• Οι συνθήκες εργασίας (εργασία σε θερμό και υγρό περιβάλλον)
• Το φαγητό που τρώμε και τα λιπώδη κύτταρα του σώματός μας παίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή σμήγματος, ορμονών, και φλεγμονών.

Ορμονικοί παράγοντες
Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη (HGH) διεγείρει τη σύνθεση του αυξητικού παράγοντα 1 της ινσουλίνης (IGF-1) σε όλους τους ιστούς. Τα αυξημένα επίπεδα της ινσουλίνης και του IGF-1, μέσα από κάποιες σύνθετες μεταβολικές πορείες έχουν σαν αποτέλεσμα τη βιοχημική σύνδεσή τους, με τους παράγοντες που προκαλούν την ακμή. Επίσης οι δίαιτες με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο (ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα «εργαλείο» που δείχνει πόσο γρήγορα ένα τρόφιμο αυξάνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα) επιδρούν στο μεταβολισμό του IGF-1 και των ανδρογόνων (π.χ. τεστοστερόνη), με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ακμής χωρίς να βρίσκονται απαραιτήτως υψηλά τα επίπεδα των ορμονών στο αίμα, τη στιγμή μιας αιμοληψίας. Παραδείγματα τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη είναι η ζάχαρη, οι νιφάδες καλαμποκιού, το λευκό ρύζι, οι πατάτες φούρνου, το καρπούζι, το κρουασάν, το άσπρο ψωμί, τα δημητριακά πρωινού μη ολικής άλεσης.

Ανεπαρκείς ποσότητες αντιοξειδωτικών βιταμινών & μεταλλικών στοιχείων
Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C, E, ψευδαργύρου και καροτενοειδών μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση της ακμής. Αυτά τα στοιχεία βοηθούν στην καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών που διασπούν την ελαστίνη του δέρματος, παράγουν κολλαγόνο και βοηθούν στην επιδιόρθωση των δερματικών βλαβών. Η παγίδα βρίσκεται στο γεγονός ότι πρέπει να προσλάβουμε αυτά τα στοιχεία από μη επεξεργασμένα τρόφιμα ώστε να μπορούν να μας ωφελήσουν.

Επεξεργασμένα τρόφιμα
Υπάρχουν στοιχεία που αποκαλύπτουν μια σχέση μεταξύ των επεξεργασμένων τροφίμων και της ακμής. Τρώγοντας ένα μεγάλο γεύμα από επεξεργασμένα τρόφιμα παράγεται μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης. Μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης σημαίνει αύξηση της ανάπτυξης των ιστών και παραγωγής ανδρογόνων, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ακμής.
Τρόφιμα τα οποία έχουν υποστεί υψηλή επεξεργασία όπως τα έτοιμα φαγητά συχνά περιέχουν συστατικά τα οποία προάγουν το οξειδωτικό στρες και την φλεγμονή. Το οξειδωτικό στρες και η φλεγμονή σχεδόν πάντα συμβάλουν σε χρόνια πάθηση.

Γαλακτοκομικά Προϊόντα
Μελέτες έχουν δείξει, πως η συχνή κατανάλωση γάλακτος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε περιπτώσεις εμφάνισης έντονης ακμής. Η σχέση αυτή μεταξύ των γαλακτοκομικών προϊόντων και της ακμής δεν φαίνεται να οφείλεται στα λιπαρά των γαλακτοκομικών προϊόντων, αλλά σε διάφορες ορμόνες, που πιθανόν να μην καταστρέφονται με την επεξεργασία του γάλακτος, καθώς επίσης και στην παράγωγή της αυξητικής ορμόνης με την κατανάλωση του γάλακτος. Η αυξητική ορμόνη έχει συνδεθεί με την παραγωγή ανδρογόνων στις γυναίκες, τα οποία συμβάλλουν στην ακμή, όπως αναφέραμε παραπάνω.
Η δυσμενής σχέση μεταξύ των γαλακτοκομικών και της ακμής δεν έχει παρατηρηθεί με τα ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι και το τυρί) ίσως επειδή τα βακτήρια στην ζύμωση χρησιμοποιούν το IGF-1(αυξητικός παράγοντας 1 της ινσουλίνης), αφήνοντας ελάχιστο για απορρόφηση.
Κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι ειδικά η πρωτεΐνη ορού γάλακτος (ξινόγαλο, τυρόγαλα) μπορεί να ευνοεί την ακμή λόγου του ότι είναι ένας ισχυρός παραγωγός ινσουλίνης. Μια πρωτεΐνη, η βητασελουλίνη (BTC που βρίσκεται σε γαλακτοκομικά προϊόντα) μπορεί να αυξήσει την κυτταρική διαίρεση της επιδερμίδας και να μειώσει το κυτταρικό θάνατο του δέρματος οδηγώντας σε επιδείνωση της ακμής.

Αλκοόλ
Πολλές μελέτες συνδέουν το αλκοόλ με την αύξηση της ακμής

Γαστρεντερικές Διαταραχές & γλουτένη
Η ακμή συχνά σχετίζεται με το τις γαστρεντερικές διαταραχές. Όσοι πάσχουν από ακμή είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσουν γαστρεντερικά προβλήματα όπως φούσκωμα και δυσκοιλιότητα. Η υγεία του εντέρου χειροτερεύει με την παρουσία χρόνιου στρες, οδηγώντας σε φλεγμονές και ίσως σε ένα αδύναμο έντερο.
Μπορεί να υπάρχει σχέση ανάμεσα στην γλουτένη σίτου και στην ακμή (όπως και μεταξύ της γλουτένης και άλλων δερματικών καταστάσεων). Δοκιμάστε να απορρίψετε όλες της πηγές σιταριού και γλουτένης από την διατροφή σας για ένα μήνα και δείτε εάν αυτό βοηθάει.

Τι μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της ακμής;

Η ακμή είναι σημαντικό πρόβλημα. Ενώ τα γονίδια (ιδίως από τη μεριά της μητέρας παίζουν μεγάλο ρόλο) και η εθνικότητα συμβάλουν στην ακμή, φαίνεται ότι επίσης και ο τρόπος που ζούμε παίζει το ρόλο του.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ξοδεύονται πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια σε προϊόντα καταπολέμησης της ακμής. Παράλληλα πολλοί μη δυτικοποιημένοι πληθυσμοί δεν έχουν καθόλου ακμή.
Οπότε μπορείτε να ξοδεύετε ένα σωρό χρήματα σε φάρμακα με την πιθανότητα να εμφανιστούν επικίνδυνες παρενέργειες, ή απλά μπορείτε να αλλάξετε διατροφή. Η αλλαγή της διατροφής είναι πολύ φθηνότερη και ασφαλέστερη για ξεκίνημα στην αντιμετώπιση της ακμής.

Μη επεξεργασμένα τρόφιμα
Η διατροφή που βασίζεται αποκλειστικά σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να οδηγήσει σε ελαφρά μειωμένα επίπεδα IGF-1 και ελαφρώς αυξημένα επίπεδα της IGF-1 που σχετίζονται με τα επίπεδα των πρωτεϊνών (αφήνοντας λιγότερο διαθέσιμο IGF-1 να κυκλοφορεί στο σώμα). Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ακμής.

Θερμιδική πρόσληψη
Όσο πιο ιδανικές είναι οι καθημερινές θερμίδες πρόσληψης από το φαγητό τόσο λιγότερο σμήγμα παράγεται.

Φυτοοιστρογόνα
Τα φυτοοιστρογόνα μιμούνται τη δράση των φυσικών οιστρογόνων, των λεγόμενων γυναικείων ορμονών. Αυτά τα υποκατάστατα, τα οποία βρίσκονται σε τρόφιμα όπως η σόγια, το σουσάμι, το λιναρόσπορο κ.α  μπορεί να αναστείλουν τα ανδρογόνα και τα ένζυμα που προωθούν την ακμή, αλλά δεν παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποφυγή της ακμής. Υπάρχει ένα πιάτο εύκολο, απλό και γεμάτο φυτοοιστρογόνα: Είναι το ταπεινό χούμους, ένα φαγητό φτιαγμένο με ρεβίθια, ταχίνι, ελαιόλαδο, σκόρδο, λεμόνι και πάπρικα.

Κακάο
Δεν φαίνεται να υπάρχει σχέση ανάμεσα στην σοκολάτα (στην ακατέργαστη μορφή της) και στην ακμή. Αντίθετα μελέτες δείχνουν ότι η μαύρη σοκολάτα μπορεί να βοηθήσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος στην επιδερμίδα και την ενυδάτωση της επιδερμίδας.

Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα
Τα επίπεδα των λιπαρών οξέων στην επιδερμίδα μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη της ακμής. Εκτενέστερα, η προ-φλεγμονώδης δυτική δίαιτα (με αρκετά ωμέγα 6 λιπαρά οξέα) τείνει να επιδράσει αρνητικά στην ακμή. Η ισορροπημένη πρόσληψη λιπαρών και η επαρκή πρόσληψη των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων φαίνεται να είναι σημαντική στην ολική υγεία της επιδερμίδας. Ένα γραμμάριο ΕΡΑ (εικοσιπεντανοϊκό οξύ) κάποιου συμπληρώματος διατροφής μπορεί να φανεί χρήσιμο στη θεραπεία κατά της ακμής.

Γαστρεντερική υγεία
Όπως προαναφέρθηκε, κακή γαστρεντερική υγεία σχετίζεται με την ακμή. Μη επεξεργασμένα τρόφιμα, διαλυτές και μη διαλυτές ίνες, ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, καρύδα, και λαχανικά όπως μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο κτλ., μπορούν να έχουν ευεργετική επιρροή στην υγεία του εντέρου, βελτιώνοντας την κινητικότητα του. Οι ίνες μπορούν επίσης να συνδέονται και να εκκρίνουν περίσσεια ορμονών που συμβάλλουν στην ακμή.
Δοκιμάστε να εξαλείψετε το σιτάρι, τα γαλακτοκομικά και τη ζάχαρη για ένα μήνα και δείτε αν σας βοηθάει.  Όλα αυτά επιδεινώνουν τα γαστρεντερικά προβλήματα και η ακμή συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την εντεροπάθεια που οφείλεται στην γλουτένη.

Προβιοτικά & Πρεβιοτικά
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν θετικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου καθώς βελτιώνουν την μικροβιακή ισορροπία του εντέρου.  Τα πρεβιοτικά είναι δυσαπορρόφητα συστατικά των τροφίμων (κυρίως ίνες) που διεγείρουν την ανάπτυξη και την αύξηση της δραστηριότητας ενός ή ορισμένων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο, βελτιώνοντας έτσι την υγεία του ανθρώπου-ξενιστή τους.
Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους έχουν χρησιμοποιήσει αντιβιοτικά για την ακμή. Το έντερο μας αποτελεί σπίτι για έναν αναρίθμητο σύνολο βακτηρίων, κι αν διαταραχθεί η εντερική μας υγεία αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ακμή και όχι μόνο. Επαρκής πρόσληψης πρεβιοτικών και προβιοτικών από τα τρόφιμα ή και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της υγείας του εντέρου και στη μείωση της ακμής.
Τα επιδερμικά κύτταρα έχει αποδειχτεί ότι λειτουργούν και σαν κύτταρα άμυνας τα οποία υποδεικνύουν ένα υπερενεργό αμυντικό σύστημα. Φλεγμονές στην επιδερμίδα σημαίνει φλεγμονές στο σώμα και πιθανώς φλεγμονή στο έντερο.
Τα κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα είναι τα προβιοτικά γιαούρτια, το κεφίρ, τα τυριά, το ψωμί με προζύμι και το τουρσί ενώ τα πρεβιοτικά αποτελούν στοιχεία φρούτων, λαχανικών ή δημητριακών (όπως το ραδίκι, το κρεμμύδι, το σκόρδο, τα δημητριακά ολικής άλεσης, η μπανάνα ή η σόγια).

Καρυκεύματα
Πολλά καρυκεύματα (όπως η κανέλα, το τζίντερ, ο κούρκουμας) και τα φρέσκα βότανα (όπως ο βασιλικός, η ρίγανη, το σκόρδο) έχουν αντιφλεγμονώδες ιδιότητες, αντιμικροβιακές και ενισχύουν το ανοσοποιητικό. Καρυκεύματα όπως η κανέλα μπορούν επίσης να βοηθήσει στη ρύθμιση της ινσουλίνης.

Πράσινο Τσάι
Το πράσινο τσάι μπορεί να καταστείλει ένζυμα και ανδρογόνα που εμπλέκονται στον σχηματισμό της ακμής. Είναι επίσης αντιφλεγμονώδες.

Καρύδια/Αμύγδαλα
Αυτοί οι ξηροί καρποί μπορούν να βοηθήσουν στην λιπαρότητα του δέρματος και στο επίπεδο λιπών στο αίμα καθώς και να ελέγξουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν και αντιμικροβιακή δράση.

Σκούρα πράσινα & μωβ λαχανικά & φρούτα
Αυτά περιέχουν αντιοξειδωτικά και μεταλλικά στοιχεία τα οποία εξαφανίζουν την φλεγμονή και καταπολεμούν την ακμή. Μπορούν επίσης να αναστείλουν τον σχηματισμό ανδρογόνων και των ενζύμων που προάγουν την ακμή.

Αυγά ελευθέρας βοσκής
Κότες που λαμβάνουν θρεπτική τροφή (ή ακόμα καλύτερα ελευθέρας βοσκής που τρέφονται με έντομα) παράγουν πιο θρεπτικά αυγά (που περιέχουν βιταμίνη Α και ωμέγα 3 λιπαρά οξέα) που μπορούν να αποτρέψουν την ακμή.

Ντομάτες
Οι ντομάτες οι οποίες περιέχουν λυκοπένιο δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες που βλάπτουν τα κύτταρα, περιορίζουν τον παράγοντα IGF-1 στο σώμα.

Ρεσβερατρόλη
Η ρεσβερατρόλη έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό (περίπου 20-50 φορές πιο αποτελεσματικά από τη βιταμίνη C) και δρα συνεργικά με τη βιταμίνη C ενισχύοντας τα αποτελέσματα η μια της άλλης. Βρίσκεται στα σταφύλια, στο κόκκινο κρασί, στα φιστίκια, στα μούρα, στον ευκάλυπτο, στο πεύκο, κα. Μια ιταλική πιλοτική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Clinical Dermatology, παρατήρησε ότι σε ποσοστό 66,7%  υπήρξε μείωση σε βλάβες ακμής μετά την εφαρμογή τζελ ρεσβερατρόλης.

Βιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ)
Η έλλειψη παντοθενικού οξέος συνδέεται με την ακμή. Το παντοθενικό οξύ μειώνει τη λειτουργία στα “εργοστάσια παραγωγής” ελαίου των σμηγματογόνων αδένων. Το παντοθενικό οξύ χρησιμοποιείται για την παραγωγή του συνενζύμου Α (CoA), το οποίο έχει κεντρικό ρόλο ως συμπαράγοντας των ενζύμων που εμπλέκονται στον μεταβολισμό των λιπιδίων, των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών καθώς επίσης και στη γλυκονεογένεση. Η βιταμίνη Β5 είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του επιθηλίου, απορροφάται καλά από το δέρμα και διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων στην επιδερμίδα αλλά και έχει καλές κοσμητικές και επουλωτικές ιδιότητες και γι’ αυτό το λόγο βρίσκεται σε πολλά χρήσιμα καλλυντικά.
Σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, η λήψη συμπληρώματος με παντοθενικό οξύ μπορεί να ωφελήσει στην περίπτωση της ακμής.  Συμπλήρωμα διατροφής με παντοθενικό οξύ (500-1000 mg ημερησίως είναι επαρκές) μπορεί να έχει ικανοποιητικά. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β5 είναι η μαγιά μπύρας, το συκώτι χοίρου, η μαγιά, τα καρύδια, τα αυγά και τα πουλερικά.     

Ψευδάργυρος και Σελήνιο
Το 6% όλου του ψευδαργύρου του σώματος μας βρίσκεται στην επιδερμίδα. Το σελήνιο είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό. Είναι προτιμότερο να τα λαμβάνεται μέσω των τροφίμων.
Υψηλά σε ψευδάργυρο τρόφιμα θεωρούνται τα θαλασσινά, το κυνήγι και οι ξηροί καρποί. Υψηλά σε σελήνιο τρόφιμα είναι ξηροί καρποί (ειδικά τα καρύδια Βραζιλίας), τα ψάρια, τα πουλερικά , το κρέας και το κυνήγι.

Νερό
Το νερό βοηθά τον οργανισμό να ενυδατώνεται και το δέρμα να διατηρείται υγιές. Η επαρκής ενυδάτωση βοηθά επίσης στην αποβολή των τοξινών που προκαλούν δερματικά προβλήματα, ενώ είναι σημαντική για τον μεταβολισμό και την αναζωογόνηση του δέρματος. Οκτώ ποτήρια νερού την ημέρα είναι επαρκή για καλή ενυδάτωση, ενώ, βέβαια, οι αθλητές και όσοι ζουν σε θερμά κλίματα χρειάζονται περισσότερα.

Πέρα από την υπερλειτουργία των σμηγματογόνων αδένων και το στρες, τελικά φαίνεται ότι η κακή διατροφή και η παχυσαρκία είναι παράμετροι του σύγχρονου τρόπου ζωής που συνδέονται με την ακμή. Η έκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνους μπορεί να βελτιωθεί  από αλλαγές στη διατροφή και είναι πιο εύκολο να δοκιμάζει κάποιος που πάσχει από ακμή να βρει λύση μέσω της διατροφής παρά να πειραματίζεται με ύποπτα φάρμακα ή θεραπείες “θαύματα”.