Από τη γέννηση έως τους πρώτους τέσσερις ή έως και έξι μήνες της ζωής του νεογνού, κύρια τροφή του είναι το μητρικό γάλα ή φόρμουλα γάλακτος. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, «Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός (δηλαδή μόνο το γάλα της μητέρας και καμία άλλη τροφή όπως πχ. χαμομήλι ή νερό) είναι η ιδανική διατροφή για τους πρώτους έξι μήνες μετά τη γέννηση. Συνιστάται ο θηλασμός να συνεχιστεί για τουλάχιστον 12 μήνες, και στη συνέχεια για όσο διάστημα είναι αμοιβαία επιθυμητό».
Το μητρικό γάλα προστατεύει από ενδεχόμενη παχυσαρκία ακριβώς γιατί περιέχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη συγκριτικά με τις φόρμουλες σίτισης (formula). To ερευνητικό έργο με τίτλο “European Childhood Obesity Project” αποτελεί μια τυχαιοποιημένη τυφλή μελέτη η οποία συμπεριέλαβε 1000 βρέφη από 5 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Ισπανία) τα οποία είτε σιτίστηκαν με φόρμουλα χαμηλής είτε υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη. Όταν σε ηλικία 2 ετών τα παιδιά ξαναμετρήθηκαν, παρατηρήθηκε ότι όσα σιτίστηκαν με τη χαμηλότερη πρωτεϊνικής περιεκτικότητας φόρμουλα παρουσίασαν ανάπτυξη αντίστοιχη της σίτισης με μητρικό γάλα δηλαδή σύμφωνη με τις καμπύλες ανάπτυξης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η σύσταση των βρεφικών γαλάτων σίτισης, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη καθότι είναι πιθανό να προδιαθέτει την εμφάνιση παχυσαρκίας στη μετέπειτα ζωή (the Early Protein Hypothesis).
Περάν όμως από τα παραπάνω ενδεχόμενη παχυσαρκία στη παιδική ηλικία είναι πιθανό να οφείλεται και στην εισαγωγή νέων – στερεών τροφών στο διαιτολόγιο του παιδιού. Επειδή οι τροφές αυτές είναι πιθανό να πλούσιες σε πρωτεΐνη (πχ δημητριακά, κρέας, αυγό) είναι πιθανό το βρέφος να προσλαμβάνει πολύ υψηλότερη ποσότητα πρωτεΐνης από όση απαιτείται ημερησίως με αποτέλεσμα να αυξάνει σημαντικά και το λίπος σώματος.
Τι χρειάζεται λοιπόν να ξέρουν οι γονείς για τη σίτιση του βρέφους:
- Τροφές όπως κρέμες εμπορίου αποδίδουν πολλές θερμίδες χωρίς τη ανάλογη θρεπτική αξία (βιταμίνες, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες)
- Προτιμήστε βρώμη αντί για δημητριακά εμπορίου και γενικότερα απλές και μη επεξεργασμένες τροφές ώστε να μυήσετε το παιδί στις γεύσεις αυτές το συντομότερο δυνατό. Έτσι, είναι πιο πιθανό να ζητήσει να καταναλώσει φρούτα και να αρέσκεται σε τροφές με λιγότερη ζάχαρη καθώς μεγαλώνει.
- Ο όγκος τροφής που απαιτείται για να νοιώσει κορεσμό ένα βρέφος είναι πολύ μικρότερος από αυτό των ενηλίκων.
- Ένα βρέφος νοιώθει χορτάτο ακόμη και με μικρή ποσότητα κρέμας με αποτέλεσμα να μην καταναλώνει έπειτα, αρκετό γάλα ή φόρμουλα.
- Για να είστε σίγουροι ότι το παιδί τρώει ικανοποιητικά, ελέγχετε να «βρέχει» την πάνα του μετά από κάθε γεύμα.
- Σταματήστε να συγκρίνετε τη ανάπτυξη του δικού σας παιδιού με τη αυτή των παιδιών φίλων ή γνωστών σας. Κάθε βρέφος έχει τη δική του μοναδική ανάπτυξη. Αν αυτή συμβαδίζει με τα πρότυπα καμπυλών του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας και έχετε τη γνώμη του παιδιάτρου ότι αναπτύσσεται σωστά τότε «χαλαρώστε» και «σταματήστε να πιέζετε το παιδί να φάει όλο του το φαγητό».
- Οι περισσότεροι γονείς δυσκολεύονται να «αποτινάξουν» αντιλήψεις και στερεότυπα του τύπου «άσπρο πιάτο», «αν δεν το φας όλο θα χάσεις τη δύναμη σου» ή αντίθετα «αν το φας όλο θα σου πάρω σοκολάτα» κτλ. Μάθετε στο παιδί να σέβεται την πραγματική του όρεξη και τον κορεσμό του και μόνο αυτό. Είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείτε να του κάνετε και θα σας ευγνωμονεί μακροπρόθεσμα όταν αντιληφθεί πόσο σημαντικό ήταν αυτό το «μάθημα».
- Κάθε φορά που επιμένετε τα ταΐζετε το παιδί ενώ αυτό γυρνάει το κεφάλι ή όταν μασάει πολύ ώρα την τροφή και εσείς το μαλώνετε ή ετοιμάζετε την επόμενη μπουκιά λέγοντας του «φάε είναι «καλό» τότε το δυσκολεύεται να μάθει να αναγνωρίζει τα πραγματικά σημάδια πείνας και κορεσμού του. Αφιερώστε χρόνο στο γεύμα και κυρίως υπομονή.
- Να είστε παρατηρητικοί! Κάθε παιδί έχει ένα δικό του τρόπο διατροφής, μην επιμένετε να τον αλλάξετε. Για παράδειγμα υπάρχουν παιδιά που τους αρέσει να πιάνουν τα τρόφιμα στη «χουφτίτσα» τους. Εκμεταλλευτείτε το και δείτε πως θα μπορέσετε να το «χρησιμοποιήσετε» προς όφελος του παιδιού. Μπορεί, λόγου χάρη να είναι ένας τρόπος να μυηθούν στον κόσμο των φρούτων και των λαχανικών κόβοντας τα σε πολύ μικρά κομμάτια και όταν φυσικά είναι σε θέση να μασήσουν.
Κανένας γονιός δεν γεννήθηκε έτοιμος να εκπαιδεύσει διατροφικά το παιδί του και κανένα παιδί δεν είναι τόσο δύσκολο ώστε να μην καταφέρει να έχει μια πλήρης ισορροπημένη διατροφή μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου ζωής. Με καλή θέληση και υπομονή ακόμα και τα πιο «απαιτητικά» βρέφη μπορούν να αγαπήσουν την διατροφική ποικιλία και τις υγιεινές γεύσεις με λιγότερη ζάχαρη.
1.www.metabolic-programming.org/obesity 2.Koletzko B, von Kries R, Monasterolo RS, Subías JE, Scaglioni S, Giovannini M, Beyer J. Infant Feeding and Later Obesity Risk. Adv Exp Med Biol 2009; 646: 15-29.