myDiatrofi

Το νεφρωσικό σύνδρομο (ΝΣ) είναι μία πολύπλοκη βιοχημική διαταραχή του όγκου και της σύστασης των υγρών του σώματος, η οποία προκαλείται ως επακόλουθο της μεταβολής της εκλεκτικής σπειραματικής διαπερατότητας. Η σταθερή αποβολή περισσότερο από 3,5 g/ ημέρα πρωτεΐνες στα ούρα (40 mg/m2  την ώρα στα παιδιά) και η μείωση της αλβουμίνης του ορού είναι ο ορισμός του νεφρωσικού συνδρόμου. Η υποαλβουμιναιμία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της κολλοειδωσμωτικής πίεσης με αποτέλεσμα τη μεταφορά υγρών από την κυκλοφορία στον ενδοκυττάριο χώρο. Η μείωση του όγκου αίματος στην κυκλοφορία (υποογκαιμία) έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της ροής αίματος προς τους νεφρούς και μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενεργοποιώντας το σύστημα ρενίνης - αγγειοτενσίνης και τη παραγωγή αλδοστερόνης με αποτέλεσμα την κατακράτηση Να (νατρίου) και υγρών από τα αθροιστικά σωληνάρια. Το Να και το υγρά που έχουν κατακρατηθεί διαφεύγουν στον ενδοκυττάριο  χώρο επιδεινώνοντας το οίδημα, έως ότου η συνεχώς αυξανόμενη υδροστατική πίεση εμποδίσει περαιτέρω σχηματισμό οιδήματος.
Το νεφρωσικό σύνδρομο συνοδεύεται από αξιοσημείωτες διαταραχές του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και των λιπιδίων. Στους νεφρωσικούς ασθενείς παρατηρείται σταθερό υπερτριγλυκεριδαιμία και αυξημένη VLDL (Πολύ Χαμηλής Πυκνότητας Λιποπρωτεΐνη) στο πλάσμα. Λόγω της νεφρωσικού επιπέδου πρωτεϊνουρίας, αυξάνεται η ηπατική σύνθεση πρωτεΐνης με αντίστοιχη αύξηση και της ηπατικής σύνθεσης λιπιδίων. Μια χαμηλή σε πρωτεΐνη δίαιτα μειώνει την αποβολή πρωτεΐνης στα ούρα και μειώνει την ηπατική σύνθεση, έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της αλβουμίνης στον ορό και τη μείωση της ηπατικής παραγωγής ινωδογόνου (συστατικό του συστήματος πήξης του αίματος) και της συνολικής σωματικής πρωτεόλυσης.
Η απώλεια στα ούρα τρανσφερίνης (πρωτεΐνη του πλάσματος) και ερυθροποιητίνης (ορμόνη των νεφρών) συμμετέχουν στην πρόκληση αναιμίας στο νεφρωσικό σύνδρομο. Η ηπατική σύνθεση τρανσφερίνης αυξάνεται αλλά και πάλι είναι ανεπαρκής έναντι των απωλειών στα ούρα.
Η διαταραχή στην ισορροπία προπηκτικών και αντιπηκτικών παραγόντων έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση θρομβώσεων, που είναι μια σημαντική επιπλοκή του νεφρωσικού συνδρόμου.
Όπως η ουραιμία και η κάθαρση το νεφρωσικό σύνδρομο πρέπει να θεωρείται ως μια κατάσταση αυξημένου οξειδωτικού στρες το οποίο ίσως οφείλεται στα ελλείμματα του αντιοξειδωτικού συστήματος λόγω των μειωμένων πρωτεϊνών στο πλάσμα.

Νεφρωσικό σύνδρομο και διατροφή
Ο πρωταρχικός στόχος της διατροφικής παρέμβασης στο νεφρωσικό σύνδρομο είναι να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα που σχετίζονται με αυτό καθ’ αυτό το σύνδρομο (οίδημα, υποαλβουμιναιμία και υπερλιπιδαιμία), να μειωθεί ο κίνδυνος για ανάπτυξη νεφρικής ανεπάρκειας και να διατηρηθεί η καλή θρεπτική κατάσταση του ασθενούς. Οι ασθενείς με σημαντική πρωτεϊνική ανεπάρκεια που εξακολουθούν να χάνουν πρωτεΐνη, απαιτούν εκτενέστερη και προσεκτικότερη διατροφική παρακολούθηση. Οι διαιτητικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι το ποσό της προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης, ο περιορισμός του Να όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο και η αντιμετώπιση ενδεχόμενης υπερλιπιδαιμίας.

Πρωτεΐνη και ενέργεια
Η δίαιτα στο νεφρωσικό σύνδρομο θα πρέπει να παρέχει επαρκή ποσά πρωτεΐνης και ενέργειας για τη διατήρηση θετικού ισοζυγίου αζώτου, την αύξηση των επιπέδων αλβουμίνης στον ορό και την εξάλειψη του οιδήματος. Μέχρι τη δεκαετία του '80 οι δίαιτες που συστήνονταν για το νεφρωσικό σύνδρομο περιείχαν υψηλά ποσά πρωτεΐνης (1,5 g/kg σωματικού βάρους/ημέρα ). Μελέτες όμως έδειξαν ότι τέτοιου είδους δίαιτες ήταν επικίνδυνες, γιατί απέτυχαν να αυξήσουν τα επίπεδα πρωτεΐνης στον ορό και επιδείνωναν την πρωτεϊνουρία.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι μείωση της πρωτεϊνικής πρόσληψης στο 0,8-1 g/kg σωματικού βάρους/ημέρα ελαττώνει την πρωτεϊνουρία χωρίς να επηρεάζει αρνητικά την αλβουμίνη του ορού. Για να επιτευχθεί η μέγιστη χρήση της προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης, τα 3/4 πρέπει να προέρχονται από πηγές υψηλής βιολογικής αξίας και η ενεργειακή πρόσληψη θα πρέπει να ανέρχεται στις 35 θερμίδες/κιλό σωματικού βάρους/ημέρα στους ενήλικες.

Νάτριο (Na)
Το οίδημα είναι το πιο εμφανές από τα κλινικά συμπτώματα του νεφρωσικού συνδρόμου και υποδεικνύει κατακράτηση Na και υγρών. Επομένως ο περιορισμός του αλατιού στη δίαιτα είναι απαραίτητος. Συνήθως συστήνεται πρόσληψη Na της τάξης των 1840 - 2300 mg/ημέρα, εφόσον το οίδημα δεν αντιμετωπίζεται επιτυχώς με διουρητικά. Αυτό σημαίνει  ότι η δίαιτα του ασθενούς με νεφρωσικό σύνδρομο πρέπει να περιλαμβάνει τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε Να και αποθαρρύνεται η επιπλέον προσθήκη επιτραπέζιου αλατιού.
Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα προϊόντα του εμπορίου που αποτελούν κρυφές  πηγές Na και για το λόγο αυτό οι ετικέτες τροφίμων θα πρέπει να διαβάζονται προσεχτικά. Αν το τοπικό νερό έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε Na και χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα των τροφών, συμβάλλει σημαντικά στην πρόσληψη Na, ενώ κάποια φάρμακα, όπως αντιόξινα, αντιβιοτικά, φάρμακα για το βήχα, καθαρτικά και παυσίπονα περιέχουν Na. Οι ασθενείς που λαμβάνουν θειαζίδη ή διουρητικά αγκύλης θα πρέπει να ενθαρρύνονται να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε κάλιο.

Υπερλιπιδαιμία
Οι περισσότεροι ασθενείς με νεφρωσικό σύνδρομο είναι υπερχοληστερολαιμικοί, με υψηλά επίπεδα ολικής, LDL και VLDL χοληστερόλης και χαμηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης. Ένα ποσοστό ασθενών εμφανίζει επίσης αυξημένα τριγλυκερίδια ορού. Αυτές οι διαταραχές στα λιπίδια συνδέονται στενά με την πρωτεϊνουρία και όταν η τελευταία  αντιμετωπιστεί επιτυχώς τότε αμέσως εξαλείφονται. Οι διαιτητικές συστάσεις για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας περιλαμβάνουν μείωση του συνολικού λίπους στη  δίαιτα, περιορισμό των κορεσμένων λιπαρών οξέων και επιμέρους αντικατάσταση αυτών από πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, μείωση της προσλαμβανόμενης χοληστερόλης και απώλεια βάρους στα παχύσαρκα άτομα. Πολλές φορές στην κλινική πράξη, η διαιτητική παρέμβαση από μόνη της αποδεικνύεται ανεπαρκής για θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας και απαιτείται παράλληλη φαρμακευτική αγωγή με αντιλιπιδαιμικά φάρμακα.