myDiatrofi

Όλα όσα πρέπει να ξέρουμε…

Ο ΚΠΕ είναι ο τέταρτος σε συχνότητα καρκίνος στις ΗΠΑ (μετά το καρκίνο σε  προστάτη, μαστό και πνεύμονα).  Αντιπροσωπεύει το 9% των συνολικών περιπτώσεων καρκίνου στους άνδρες και το 11% στις γυναίκες.

Η συχνότητα του ΚΠΕ διαφέρει από πληθυσμό σε πληθυσμό. Η επίπτωση είναι υψηλότερη ,στις αναπτυγμένες χώρες της Βόρειας Αμερικής, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (20–34 ανά 100.000), μέση σε περιοχές της Ευρώπης (8–19 ανά 100.000) και χαμηλή σε περιοχές της Ασίας, Νότιας Αμερικής και της Κεντρικής και Νότιας Αφρικής (0,2–8 ανά 100.000).

Στην Ελλάδα, ο ΚΠΕ αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου από κακοήθη νεοπλασία και η ετήσια επίπτωση, υπολογίζεται σε 7–8,7 ανά 100.000 πληθυσμού, με αυξητική τάση.

 Όταν μιλούμε για πρόληψη καρκίνου, η έννοια αυτή έχει δύο διαστάσεις:

α) την πρωτογενή πρόληψη, δηλαδή,  επισήμανση  και  αποφυγή  των  π περιβαλλοντικών, βιολογικών  και  γενετικών  παραγόντων που  θεωρούνται ότι συμβάλλουν  αποφασιστικά  στην πρόκληση  ενός καρκίνου και,

β) τη δευτερογενή πρόληψη, που είναι η ανεύρεση  και θεραπεία  των  προκαρκινικών  καταστάσεων και η  πρώιμη  διάγνωση του καρκίνου σε στάδιο που  επιτρέπει τη  θεραπεία.

 Έμφαση θα δώσουμε, στο κομμάτι πως το κομμάτι της διατροφής, επηρεάζει την έκβαση του ΚΠΕ,

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν και αυτοί ιδιαίτερη σημασία για την εμφάνιση του ΚΠΕ.  Υπάρχουν δηλαδή, διαφορές στην επίπτωση της νόσου μεταξύ χωρών, αλλά και ομάδων με διαφορετικό τρόπο ζωής.

Μερικοί διαιτητικοί παράγοντες που είναι ιδιαίτερα βλαπτικοί.

Τέτοιοι είναι:
α) Το ζωικό λίπος και τα χολικά οξέα. Το ζωικό λίπος προκαλεί αυξημένη παραγωγή χολικών οξέων και χοληστερόλης στο ήπαρ, τα οποία μετατρέπονται σε δευτερογενή χολικά οξέα και τοξικούς μεταβολίτες χοληστερόλης στο έντερο με τη δράση βακτηριδίων. Τα δευτερογενή χολικά οξέα και οι λοιποί τοξικοί μεταβολίτες έχουν κυτταροτοξική δράση στο εντερικό επιθήλιο και προκαλούν αύξηση του ρυθμού πολλαπλασιασμού των επιθηλιακών κυττάρων του παχέος εντέρου. Ακόμη, τα χολικά οξέα ενεργοποιούν την πρωτεϊνική κινάση C στο βλεννογόνο του εντέρου, διεγείροντας έτσι τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό.

β) Το κόκκινο κρέας, που προκαλεί αυξημένη παραγωγή διγλυκεριδίων και του παλμιτικού οξέος, ουσίες με βλαπτική επίδραση. Το έντονο ψήσιμο, συντελεί στην παραγωγή ετεροκυκλικών αμινών με καρκινογόνο δράση, ενώ και τα επεξεργασμένα κρέατα (snacks κ.λπ.) περιέχουν διάφορες καρκινογόνες ουσίες.

 Υπάρχουν όμως και δυνητικά προστατευτικοί ή λιγότερο βλαπτικοί διαιτητικοί παράγοντες που περιέχουν λίπη, όπως τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ιχθυέλαια• οι Εσκιμώοι, που καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες, έχουν πολύ μικρή επίπτωση ΚΠΕ) και το μονοακόρεστο ελαιόλαδο (θεωρείται υπεύθυνο για τη χαμηλότερη επίπτωση ΚΠΕ στους Έλληνες, σε σχέση με άλλους λαούς που καταναλώνουν περισσότερο ζωικό λίπος).

Παράγοντες με σαφή προστατευτική δράση είναι :

α) Οι φυτικές ίνες,  που εξασκούν έμμεση προστατευτική δράση λόγω αύξησης του όγκου των κοπράνων και επιτάχυνσης της διάβασης αυτών (μικρότερη επαφή των τοξικών ουσιών με το εντερικό επιθήλιο), δέσμευσης των χολικών οξέων, απελευθέρωσης βουτυρικού οξέος και μείωσης του pH των κοπράνων,

β) Τα φρούτα και  τα λαχανικά, που περιέχουν σελήνιο, βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε και φυλλικό οξύ, ουσίες που όλες έχουν συσχετιστεί με προστατευτική δράση,

γ) Το ασβέστιο: Ο ρόλος αμφιλεγόμενος,σε ότι αφορά την πρόληψη του καρκίνου. Πιθανολογείται ότι το ασβέστιο, δεσμεύει τα χολικά οξεά και αναστέλλει τη βλάβη του βλεννογόνου και τον πολλαπλασιασμό του επιθηλίου, που προκαλείται από τα χολικά οξέα και καρκινογόνα και έχει άμεση δράση στο επιθήλιο

δ) Η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, τα καροτινοειδή, το σελήνιο ,και άλλα αντιοξειδωτικά , που υπάρχουν στα περισσότερα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, στο μέλι και στους ξηρούς καρπούς παίζουν σημαντικό προστατευτικό ρόλο. Μεταξύ αυτών ιδιαίτερη σημασία φαίνεται να έχει το σελήνιο (μπανάνες, ρόδι, ρύζι, καρύδια, σκόρδο, ντομάτα κ.α.) το οποίο σε κάποιες μελέτες, υπολογίζεται ότι η αυξημένη λήψη του μειώνει την πιθανότητα ΚΠΕ  (καρκίνου παχέος εντέρου) κατά 25%.

ε)Η Βιταμίνη D: Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που καταναλώνουν ελάχιστη ποσότητα βιταμίνης D και ασβεστίου, έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του παχέος εντέρου , σε σχέση που καταναλώνουν υψηλότερη ποσότητα. Η βιταμίνη D, αποδείχθηκε ότι μειώνει τον πολλαπλασιασμό των επιθηλιακών κυττάρων του παχέος εντέρου in vitro και σε ποντίκια

Πιο συγκεκριμμένα, η χρήση αντιοξειδωτικών , έχει συζητηθεί πολύ, χωρίς ωστόσο να έχει αποδειχθεί η χρησιμότητά τους.
Σε τυχαιοποιημένη μελέτη με τη χρήση σκευασμάτων βιταμίνης C, E, δεν έχει παρατηρηθεί μείωση εμφάνισης ανδενωμάτων σε 4 χρόνια.

Άλλοι παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με εμφάνιση του ΚΠΕ είναι η κατάχρηση αλκοόλ και μπίρας, το κάπνισμα πούρων ή πίπας (ιδιαίτερη συσχέτιση με καρκίνο ορθού, η πρόσληψη μεγάλου αριθμού θερμίδων, η παχυσαρκία και η έκθεση στον αμίαντο.

Αντίθετα, προστατευτικός παράγοντας θεωρείται η σωματική άσκηση, κυρίως λόγω αύξησης του εντερικού περισταλτισμού και ελάττωσης της χοληστερόλης του ορού.

Ενδιαφέρουσα είναι η συσχέτιση της χοληστερόλης του ορού με την εμφάνιση ΚΠΕ. Η αυξημένη τιμή χοληστερόλης ορού έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ΚΠΕ στους άνδρες (σχετικός κίνδυνος 1,65 για επίπεδα άνω των 276 mg/dL) και έχουν αναφερθεί υψηλά επίπεδα LDL-χοληστερόλης και χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης σε ασθενείς με αδενώματα παχέος εντέρου.

Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πρωτογενούς πρόληψης του ΚΠΕ πρέπει να περιλαμβάνει τις παρακάτω συστάσεις :

• Κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, οσπρίων και ελαιολάδου
• Μείωση κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος και του ζωικού λίπους (κάτω από το 20%  της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης)
• Προτίμηση ψαριών και πουλερικών αντί χοιρινού και βοδινού κρέατος
• Απώλεια  βάρους και φυσική δραστηριότητα.
• Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, και καπνίσματος,
• Μείωση αλατιού,
• Κατανάλωση αρκετά υγρών. Κυρίως νερού.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Οι σωστές διαιτητικές συνήθειες μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του επιπολασμού του ΚΠΕ,  σε έναν πληθυσμό.

Το πιο σημαντικό όμως που πρέπει να γνωρίζουμε, είναι  ότι τα παραπάνω δεν πρέπει να είναι ¨μιας χρήσεως¨.

Η σωστή διατροφή δεν είναι συνταγή ή χάπι.

Είναι τρόπος ζωής …