Τα ηλικιωμένα άτομα συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατάποση και στην μάσηση της τροφής τους. Η δυσφαγία, όπως αυτή ονομάζεται, μπορεί να προέλθει από παθολογικά αίτια όπως: η νόσος του Parkinson και το Alzheimer, το εγκεφαλικό και η γεροντική άνοια, γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, δυσκοιλιότητα), ανεπιθύμητες παρενέργειες φαρμάκων, καταστροφή των δοντιών και ο καρκίνος του φάρυγγα. Συχνά όμως η δυσφαγία μπορεί να σχετίζεται και με ψυχολογικούς παράγοντες (κατάθλιψη).
Επιπλέον, η φτώχεια σε προχωρημένη ηλικία απειλεί ολοένα περισσότερους Ευρωπαίους και κυρίως τις γυναίκες. Ειδικά σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα -εν μέρει και εξαιτίας των προγραμμάτων λιτότητας- αυτή η τάση έχει ενισχυθεί. Με σιγουριά στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου άλλωστε οι συντάξεις μειώθηκαν δραστικά. Tα κοινωνικά γεύματα μπορούν να καταπολεμήσουν τον υποσιτισμό κατά τη διάρκεια μακροχρόνιας περίθαλψης. Για τους ηλικιωμένους, ωστόσο, η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών και ενέργειας είναι το κύριο μέλημα. Πρόσφατα δόθηκαν κατευθυντήριες γραμμές και πολιτικές πρωτοβουλίες σε νοσοκομεία και ιδρύματα μακροχρόνιας περίθαλψης της Ευρώπης για την αντιμετώπιση και την πρόληψη του υποσιτισμού των ατόμων τρίτης ηλικίας.
| Η «ανορεξία της γήρανσης», είναι η φυσιολογική μείωση της όρεξης και πρόσληψης τροφής. Η «ανορεξία της γήρανσης», που οδηγεί σε θρεπτικές ανεπάρκειες, αποτελεί το πιο κοινό σύνδρομο για ηλικιωμένους ανθρώπους και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια των οργανικών λειτουργιών και να επιταχύνει τη γήρανση. Η έγκαιρη ανίχνευση του υποσιτισμού και η αντιμετώπιση του είτε μέσω των συμπληρωμάτων διατροφής είτε μέσω μια επαρκούς διατροφής θεωρείτε αναγκαία. Η «ανορεξία της γήρανσης» οφείλεται εν μέρει σε κοινωνικούς παράγοντες και κυρίως στην κοινωνική απομόνωση, που όχι μόνο οδηγεί σε μειωμένη θρεπτική πρόσληψη, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει στην κατάθλιψη, που μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει σε περισσότερες θρεπτικές ανεπάρκειες. Επίσης οφείλεται στη μείωση της αίσθησης της όσφρησης, της γεύσης και στην επιβράδυνση της γαστρικής εκκένωσης. | ||
Το περιβάλλον και η συναναστροφή την ώρα του φαγητού είναι σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την όρεξη στους διαμένοντες σε γηροκομεία.
Μετά από έρευνα κατά τη διάρκεια νοσηλείας ηλικιωμένων ασθενών με οξεία νοσήματα που εισήχθησαν σε νοσοκομείο, παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση τροφής σε μια επιτηρούμενη τραπεζαρία βελτίωσε την πρόσληψη τροφής τους, αλλά όχι το βάρος τους, σε σύγκριση με εκείνους έτρωγαν σε δίσκο φαγητού στο κρεβάτι.
Η διδάκτωρ Remsburg και οι συνεργάτες της, στις ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι οι ηλικιωμένοι μετά το δείπνο τους σε μπουφέ είχαν αίσθημα ικανοποίησης, κατά τη διάρκεια μακροχρόνιας περίθαλψης τους, αλλά δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά στο βάρος τους ή στους βιοχημικούς δείκτες διατροφικής κατάστασης τους.
Τέλος στη βελτίωση της πρόσληψης τροφής των ηλικιωμένων μπορεί να βοηθήσει η τροποποίηση των φαγητών, έτσι ώστε να γίνουν πιο εύκολα στην μάσηση και στην κατάποση, μπορεί να πραγματοποιηθεί με πολτοποίηση των τροφίμων σε διάφορους βαθμούς ανάλογα με την σοβαρότητα της δυσφαγίας ή με πύκνωση των υγρών, έτσι ώστε να αποφευχθεί πιθανός πνιγμός λόγω αναρρόφησης. Τέτοιες τροποποιήσεις τροφίμων είναι:
1 τα μαλακά τρόφιμα, τα οποία είναι εύκολα στην μάσηση και δεν εγκυμονούν κινδύνους για πνιγμό. |
2 τα πολύ λεπτά κομμένα ή λιωμένα τρόφιμα με το πιρούνι, ουσιαστικά ένα βήμα πριν την κανονική πολτοποίηση. |
3 τα πολτοποιημένα τρόφιμα |
Γενικά καλό είναι να τους παρακινήσουμε να συμμετέχουν σε ομάδες για να είναι κοινωνικά ενεργοί ή να τρώνε με παρέα, να ακολουθούν μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή και σε περίπτωση που δυσκολεύονται στην παρασκευή των γευμάτων μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από άλλους. Επίσης να υπάρχει μέριμνα από οικείους για το άτομο με ασθενή μνήμη ότι έχει τραφεί επαρκώς, να τους προστατεύσουμε να ακολουθούν κάποιο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης για να αυξηθεί η αντοχή, η κινητικότητα και η ισορροπία τους. Αυτό προωθεί μια γενικότερη αίσθηση ευεξίας, αυξάνει την ανεξαρτησία τους, καθώς και την όρεξη, συνεπώς και την πρόσληψη τροφής.
- Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 9ης Σεπτεμβρίου 2010 σχετικά με τη μακροπρόθεσμη φροντίδα για τους ηλικιωμένους (2011/C 308 E/13)
- Morley JE. Pathophysiology of weight loss in older persons. In: Lochs H, Thomas DR, eds. Home care enteral feeding. Basel: Karger, 2005: 103–25.
- Van Staveren WA, de Groot CP. Nutrition and health vitamin supplementation and the vitality of the elderly. Ned Tijdschr Genneskd 2003 Apr 19, 147 (16): 1433-1439.
- Visvanathan R. Under-Nutrition in older people: A serious and growing global problem! J Postgrad Med 2003; 49(4): 352-60.
- Wikby K, Fägerskiöld, A. The willingness to eat. Scand J Caring Sci 2004;(18): 120–7.
- Wright L, Hickson M, Frost G. Eating together is important: using a dining room in an acute elderly medical ward increases energy intake. J Hum Nutr Dietet 2006;19: 23–6.
- Remsburg RE, Lukin A, Baran P, Radu C, Pineda D, Bennett RG, et al. Impact of a buffet-style dining program on weight and biochemical indicators of nutritional status in nursing home residents. J Am Dietet Assoc 2001;101: 1460–3.
- Jich H, Zorgberg GL. Statins and risk of dementia. Lancet 200, 356:1627-1631.
- Blauw Gj. Bollen EM, Buchem MA, Westendorp RG. Dementia at old age: A clinical edoint of atherosclerotic disease. Eur Heart 2001, N16-N19
