Τα σταφύλια είναι φρούτα με πολυάριθμες ευεργετικές ιδιότητες και διατροφική αξία. Τα σταφύλια φυτρώνουν σε τσαμπιά επάνω στα αμπέλια. Η φλούδα τους είναι πράσινη, ανοιχτή κίτρινη, βυσσινιά, μπλε-μαύρη ή κόκκινη. Τα πράσινα σταφύλια λέγονται και «άσπρα», ενώ τα βυσσινιά «μαύρα». Κάποια σταφύλια έχουν χνούδι, ενώ άλλα έχουν κηρώδη φλούδα. Η σάρκα τους είναι διάφανη και μπορεί να περιέχει κουκούτσια, αν και υπάρχουν ποικιλίες χωρίς κουκούτσια. Ορισμένες ποικιλίες είναι επιτραπέζιες , άλλες προορίζονται για την παρασκευή κρασιού και άλλες αποξηραίνονται για να γίνουν σταφίδες, όπως η κορινθιακή και η σουλτανίνα. Υπάρχουν ποικιλίες που ενδείκνυνται και για τις δύο πρώτες χρήσεις.
Ιστορία των σταφυλιών
Τα σταφύλια έχουν μια μακρά και πλούσια ιστορία. Είναι από τα πρώτα φρούτα που καλλιέργησε ο άνθρωπος. Ήταν γνωστά προτού ο Νώε φυτέψει το πρώτο αμπέλι στο όρος Αραράτ. Στοιχεία δείχνουν ότι καλλιεργήθηκαν στην Ασία ήδη από το 5000 π.Χ.. Στον Καύκασο υπήρχαν άγρια σταφύλια πριν από την Εποχή του Λίθου. Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έφτιαχναν κρασί που το χρησιμοποιούσαν κυρίως στις θρησκευτικές τελετές και όχι ως κέρασμα στις κοινωνικές συναναστροφές. Τα σταφύλια επίσης απεικονίζονται στα ιερογλυφικά στους αρχαίους αιγυπτιακούς τάφους. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ήταν λάτρεις του κρασιού και των σταφυλιών και καλλιεργούσαν αμπέλια. Κατέκτησαν, επίσης, γρήγορα την τεχνική αποξήρανσης του σταφυλιού. Φυτεύτηκαν στην κοιλάδα του Ρήνου στη Γερμανία, τόπο αξιοσημείωτο παραγωγής κρασιού, το 2ο αιώνα μ.Χ.. Πρώτοι οι Γαλάτες έβαλαν κρασί σε ξύλινα βαρέλια και αργότερα, στο Μεσαίωνα, οι μοναχοί έγιναν έμπειροι οινοποιοί. Άρχισαν, επίσης, να πατούν τα σταφύλια και να παρασκευάζουν ένα ξινό υγρό που έμοιαζε με ξίδι και το έλεγαν νerjus. Το 19o αιώνα, στην Αγγλία, κατά τη βικτοριανή εποχή, καλλιεργούνταν καταπληκτικές ποικιλίες σε θερμοκήπια. Την ίδια περίοδο, στη Γαλλία, δημιούργησαν λουτρά όπου χρησιμοποιούσαν το χυμό των σταφυλιών για καλλωπιστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.
Σταφύλια θρεπτικά συστατικά
Τα σταφύλια περιέχουν φυσικά σάκχαρα, κάλιο, σίδηρο, βιταμίνη C, βιταμίνη Κ και φυτικές ίνες. Περιέχουν περίπου 80 θερμίδες τα 100 γρ.
Οφέλη για την υγεία
Τα σταφύλια είναι από τα λίγα φρούτα που έχουν συγκεντρώσει τόσο πολύ το ενδιαφέρον σε ερευνητικό επίπεδο όσον αφορά για την υγεία. Ένας από τους λόγους μπορεί να είναι ευρέως διαδεδομένη παρουσία τους στη διατροφή και καλλιέργεια σε ολόκληρο τον κόσμο, με την εξαίρεση την Ανταρκτική. Ένας ακόμη λόγος είναι η καταπληκτική τους σύνθεση σε θρεπτικά συστατικά. Κάθε χρόνο, φαίνεται να μεγαλώνει ο κατάλογος των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν τα σταφύλια και που συμβάλουν στην υγεία. Φυτοθρεπτικά συστατικά: μερικά από τα φυτοθρεπτικά συστατικά των σταφυλιών είναι τα εξής:
Εκτός από τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά που παρατίθενται, τα σταφύλια περιέχουν επίσης την ορμόνη και αντιοξειδωτικό μελατονίνη καθώς και μοναδικά ολιγοπεπτίδια (παρόμοια με μικρά μόρια πρωτεΐνης) που έχουν αντιβακτηριακές και άλλες ιδιότητες.
Οφέλη στο σάκχαρο αίματος: Όσον αφορά τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, δεν είναι όλα τα φρούτα το ίδιο. Το καρπούζι για παράδειγμα, έχει σχετικά υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, περίπου 70-75, και δεν θεωρείται τρόφιμο κατάλληλο για ελεύθερη κατανάλωση από άτομα με διαβήτη. Τα σταφύλια, από την άλλη πλευρά, έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, δηλαδή περίπου 43-53. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι η κατανάλωση σταφυλιών συνδέεται με την καλύτερη ισορροπία του σακχάρου στο αίμα, την καλύτερη ρύθμιση της ινσουλίνης και την αυξημένη ευαισθησία στην ινσουλίνη. Υποψιαζόμαστε ότι το ισχυρό περιεχόμενο σε φυτοθρεπτικά συστατικά στα σταφύλια διαδραματίζει βασικό ρολό στην παροχή αυτών των ιδιοτήτων στο σάκχαρο του αίματος. | ||
Επιλογή, Συντήρηση, Χρήση
Πως διαλέγω καλό σταφύλι
Τα ελληνικά σταφύλια βγαίνουν στην αγορά γύρω στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου και κάποια από αυτά τα βρίσκουμε μέχρι τον Οκτώβριο. Τώρα που τα σταφύλια είναι διαθέσιμα όλο το χρόνο, συχνά πωλούνται όταν ακόμα είναι άγουρα. Για να κρίνετε αν είναι ώριμο ένα τσαμπί, δοκιμάστε μία ρώγα που έχει πέσει κάτω. Ένα ώριμο τσαμπί πρέπει να είναι αρκετά ομοιόμορφο στο σχήμα και στο μέγεθος και να διατηρεί τα άνθη του. Τα άσπρα σταφύλια πρέπει να έχουν χρυσαφί ή κεχριμπαρένιο τόνο. Αποφύγετε όσα έχουν έντονο πράσινο χρώμα. Τα μαύρα σταφύλια δεν πρέπει να πρασινίζουν. Είναι πιο εύκολο να εντοπίσετε τα παραγινωμένα σταφύλια γιατί πέφτουν εύκολα από το τσαμπί και συχνά έχουν καφετιά απόχρωση ή είναι μουχλιασμένα. Μην αγοράζετε ζαρωμένα σταφύλια ή τσαμπιά με πολύ μικρές ρώγες.
Πως να το συντηρείτε
Βάζετε τα σταφύλια σε ένα μπολ και τα διατηρείτε σε δροσερό και ξηρό μέρος για μία εβδομάδα τουλάχιστον. Για να τα διατηρήσετε μέχρι 2 εβδομάδες, τα βάζετε σε σακούλα τροφίμων στη φρουτολεκάνη του ψυγείου. Βγάζετε τα σταφύλια από το ψυγείο και τα αφήνετε σε θερμοκρασία δωματίου για τουλάχιστον μία ώρα πριν τα σερβίρετε, ώστε να δώσουν όλη τη γεύση τους.
Χυμός σταφύλι: Ο φυσικά γλυκός, καθαρός χυμός από κόκκινα και άσπρα σταφύλια είναι πολύ γευστικός και δροσιστικός όταν σερβίρεται παγωμένος, σκέτος ή με μεταλλικό νερό.
Λάδι από κουκούτσια σταφυλιού: Όταν τα κουκούτσια από σταφύλι πιεστούν, δίνουν ένα πολύ ελαφρύ λάδι με λεπτή, σχεδόν ουδέτερη γεύση. Είναι λάδι πολύ υγιεινό και εξαιρετικά πλούσιο σε πολυακόρεστα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική, αλλά είναι πολύ καλό και για σαλάτες. Είναι ιδανικό για την παρασκευή μαγιονέζας καθώς έχει ελαφριά γεύση και δε διασπάται.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης
Τα σταφύλια τρώγονται σκέτα ως σνακ ή επιδόρπιο, ή στο τέλος του γεύματος με τυρί ή καρύδια. Δοκιμάστε κομμένα σταφύλια με τυρί μπρι σε φέτες ψωμιού και απολαύστε ένα ασυνήθιστο σάντουιτς. Τα σταφύλια αποτελούν, επίσης, γευστική προσθήκη σε φρουτοσαλάτες και αλμυρές σαλάτες όταν ανακατευτούν με τραγανά λαχανικά και καρύδια. Με τα μικρά τσαμπιά μπορείτε να φτιάξετε υπέροχες γαρνιτούρες, αφού τα περάσετε με ασπράδι αβγού και ζάχαρη για να φαίνονται παγωμένα. Τα σταφύλια γίνονται ωραία μαρμελάδα και ζελέ-μαρμελάδα. Μπορείτε ακόμα να προσθέσετε λίγες ρώγες μέσα σε ζελέ. Η ελαφρώς όξινη γεύση τους τα καθιστά υπέροχα συνοδευτικά σε πλούσια πιάτα όπως το φουαγκρά και το συκώτι μόσχου. Μπορούν, επίσης, να προστεθούν σε γέμιση για ορτύκια, κοτόπουλο ή φραγκόκοτα ή σε σως για πουλερικά ή χοιρομέρι. Μία κλασική γαλλική συνταγή είναι το sole Veronique, τυλιχτά φιλέτα γλώσσας βρασμένα σε λευκό κρασί και γαρνιρισμένα με άσπρα σταφύλια. Καλύτερα να βγάζετε τη φλούδα και τα κουκούτσια από τα σταφύλια προτού τα μαγειρέψετε και να τα σιγοβράζετε σε κρασί ή σιρόπι ώστε να κρατούν το σχήμα τους. Για αλμυρές συνταγές μπορείτε να τα σοτάρετε με βούτυρο.
Μια μερίδα σταφύλια (126 γρ.) δηλαδή περίπου 25 ρόγες περιέχουν:
Νερό | (gr.) | 101 |
Ενέργεια | (Kcal) | 87 |
Πρωτεΐνες | (gr.) | 0.9 |
Λιπαρά | (gr.) | 0.2 |
Υδατάνθρακες | (gr.) | 22.8 |
Φυτικές Ίνες | (gr.) | 1.1 |
Ασβέστιο | (mg) | 13 |
Σίδηρο | (mg) | 0.4 |
Μαγνήσιο | (mg) | 9 |
Φώσφορο | (mg) | 25 |
Κάλιο | (mg) | 241 |
Νάτριο | (mg) | 3 |
Ψευδάργυρο | (mg) | 0.09 |
Χαλκό | (mg) | 0.1 |
Βιταμίνη C | (mg) | 13.6 |
Θειαμίνη | (mg) | 0.08 |
Ριβοφλαβίνη | (mg) | 0.08 |
Νιασίνη | (mg) | 0.23 |
Βιταμίνη B-6 | (mg) | 0.1 |
Βιταμίνη B-12 | (mcg) | 0.0 |
Βιταμίνη A | (IU) | 83 |
Anter J, de Abreu-Abreu N, Fernandez-Bedmar Z et al. Targets of red grapes: oxidative damage of DNA and leukaemia cells. Nat Prod Commun. 2011 Jan;6(1):59-64. 2011.
Bertelli AA and Das DK. Grapes, wines, resveratrol, and heart health. J Cardiovasc Pharmacol. 2009 Dec;54(6):468-76. 2009.
Bertoldi D, Larcher R, Bertamini M et al. Accumulation and Distribution Pattern of Macro- and Microelements and Trace Elements in Vitis vinifera L. cv. Chardonnay Berries. J Agric Food Chem. 2011 Jul 13;59(13):7224-36.
Boccalandro HE, Gonzalez CV, Wunderlin DA et al. Melatonin levels, determined by LC-ESI-MS/MS, fluctuate during the day/night cycle in Vitis vinifera cv Malbec: evidence of its antioxidant role in fruits. J Pineal Res. 2011 Apr 2. doi: 10.1111/j.1600-079X.2011.00884.x.
Chuang CC and McIntosh MK. Potential mechanisms by which polyphenol-rich grapes prevent obesity-mediated inflammation and metabolic diseases. Annu Rev Nutr. 2011 Aug 21;31:155-76. 2011.
Crupi P, Coletta A and Antonacci D. Analysis of carotenoids in grapes to predict norisoprenoid varietal aroma of wines from Apulia. J Agric Food Chem. 2010 Sep 8;58(17):9647-56. 2010.
Crupi P, Coletta A, Milella RA et al. Carotenoid and chlorophyll-derived compounds in some wine grapes grown in Apulian region. J Food Sci. 2010 May;75(4):S191-8. 2010.
Dohadwala MM and Vita JA. Grapes and cardiovascular disease. J Nutr. 2009 Sep;139(9):1788S-93S.
Hollis JH, Houchins JA, Blumberg JB et al. Effects of Concord Grape Juice on Appetite, Diet, Body Weight, Lipid Profile, and Antioxidant Status of Adults. J. Am. Coll. Nutr., Oct 2009; 28: 574 - 582. 2009.
Joseph JA, Shukitt-Hale B, and Willis LM. Grape Juice, Berries, and Walnuts Affect Brain Aging and Behavior. The Journal of Nutrition. Bethesda: Sep 2009. Vol. 139, Iss. 9; pp. 1813S-1817S. 2009.
Krikorian R, Nash TA, Shidler MD et al. Concord grape juice supplementation improves memory function in older adults with mild cognitive impairment. Br J Nutr. 2010 Mar;103(5):730-4.
Kuo PL, Hsu YL, Tsai MJ et al. Pterostilbene Suppresses Benzo[a]pyrene-Induced Airway Remodeling. J Agric Food Chem. 2011 Jul 27;59(14):8028-35. Epub 2011 Jun 21. 2011.
Kwon GT, Jung JI, Song HR et al. Piceatannol inhibits migration and invasion of prostate cancer cells: possible mediation by decreased interleukin-6 signaling. J Nutr Biochem. 2011 Apr 14.
Lago-Vanzela ES, Da-Silva R, Gomes E et al. Phenolic Composition of the Brazilian Seedless Table Grape Varieties BRS Clara and BRS Morena. J Agric Food Chem. 2011 Jul 11.
Lekli I, Ray D and Das DK. Longevity nutrients resveratrol, wines and grapes. Genes Nutr. 2010 Mar;5(1):55-60.
Liu M, Liu RH, Song BB et al. Antiangiogenetic effects of 4 varieties of grapes in vitro. J Food Sci. 2010 Aug 1;75(6):T99-104. 2010.
Lopez-Oliva ME, Agis-Torres A, Goni I et al. Grape antioxidant dietary fibre reduced apoptosis and induced a pro-reducing shift in the glutathione redox state of the rat proximal colonic mucosa. The British Journal of Nutrition. Cambridge: Apr 28, 2010. Vol. 103, Iss. 8; pp. 1110-1117. 2010.
Nassiri-Asl M and Hosseinzadeh H. Review of the pharmacological effects of Vitis vinifera (Grape) and its bioactive compounds. Phytother Res. 2009 Sep;23(9):1197-204. 2009.
Noratto GD, Angel-Morales G, Talcott ST et al. Polyphenolics from Acai ( Euterpe oleracea Mart.) and Red Muscadine Grape ( Vitis rotundifolia ) Protect Human Umbilical Vascular Endothelial Cells (HUVEC) from Glucose- and Lipopolysaccharide (LPS)-I. J Agric Food Chem. 2011 Jul 27;59(14):7999-8012.
Percival SS. Grape Consumption Supports Immunity in Animals and Humans. The Journal of Nutrition. Bethesda: Sep 2009. Vol. 139, Iss. 9; pp. 1801S-1805S. 2009.
Pezzuto JM, Venkatasubramanian V, Hamad M et al. Unraveling the relationship between grapes and health. J Nutr. 2009 Sep;139(9):1783S-7S.
Radhakrishnan S, Reddivari L, Sclafani R et al. Resveratrol potentiates grape seed extract induced human colon cancer cell apoptosis. Front Biosci (Elite Ed). 2011 Jun 1;3:1509-23. 2011.
Ramprasath VR and Jones PJH. Anti-atherogenic effects of resveratrol. European Journal of Clinical Nutrition. London: Jul 2010. Vol. 64, Iss. 7; pp. 660-668. 2010.
Rolle L, Giacosa S, Gerbi V et al. Comparative Study of Texture Properties, Color Characteristics, and Chemical Composition of Ten White Table-Grape Varieties. Am. J. Enol. Vitic., Mar 2011; 62: 49 - 56. 2011.
Rolle L, Rio Segade S, Torchio F et al. Influence of Grape Density and Harvest Date on the Changes in Phenolic Composition, Phenol Extractability Indices and Instrumental Texture Properties During Ripening. J Agric Food Chem. 2011 Jul 13.
Sandhu AK and Gu L. Antioxidant capacity, phenolic content, and profiling of phenolic compounds in the seeds, skin, and pulp of Vitis rotundifolia (Muscadine Grapes) As determined by HPLC-DAD-ESI-MS(n). J Agric Food Chem. 2010 Apr 28;58(8):4681-92. 2010.
Spanou C, Veskoukis AS, Stagos D et al. Effects of Grape Extracts on the In Vitro Activity of Enzymes Involved in Oxidative Stress Regulation. In Vivo, Jul 2011; 25: 657-662. 2011.
Turgut C, Ornek H and Cutright TJ. Determination of pesticide residues in Turkey's table grapes: the effect of integrated pest management, organic farming, and conventional farming. Environ Monit Assess. 2011 Feb;173(1-4):315-23.
Van Mierlo LAJ, Zock PL, van der Knaap HCM et al. Grape Polyphenols Do Not Affect Vascular Function in Healthy Men. The Journal of Nutrition. Bethesda: Oct 2010. Vol. 140, Iss. 10; pp. 1769-1773. 2010.
Vitalini S, Gardana C, Zanzotto A et al. The presence of melatonin in grapevine (Vitis vinifera L.) berry tissues. J Pineal Res. 2011 Apr 18. doi: 10.1111/j.1600-079X.2011.00893.x.
Xia EQ, Deng GF, Guo YJ et al. Biological activities of polyphenols from grapes. Int J Mol Sci. 2010 Feb 4;11(2):622-46. 2010.
Yadav M, Jain S, Bhardwaj A et al. Biological and medicinal properties of grapes and their bioactive constituents: an update. J Med Food. 2009 Jun;12(3):473-84. Review. 2009.
Zamyatnin AA and Voronina OL. Antimicrobial and other oligopeptides of grapes. Biochemistry (Mosc). 2010 Feb;75(2):214-23. 2010.
Zunino S. Type 2 diabetes and glycemic response to grapes or grape products. J Nutr. 2009 Sep;139(9):1794S-800S.