Η υδρική δίαιτα ή διατροφή είναι σχεδιασμένη για ασθενείς, η κατάσταση των οποίων απαιτεί την παροχή υγρών και ενέργειας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να απαιτείται η ελάχιστη δυνατή πέψη και διέγερση του γαστρεντερικού σωλήνα.
Η υδρική δίαιτα διακρίνεται σε διαυγή και μη-διαυγή.
Διαυγής υδρική δίαιτα
Η διαυγής υδρική δίαιτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ασθενείς που πρόκειται να υποστούν κάποιο χειρουργείο ή κάποια διαγνωστική εξέταση (π.χ. κολονοσκόπηση), για ασθενείς που βρίσκονται σε αρχική φάση ανάρρωσης μετά από χειρουργείο στην κοιλιακή χώρα ή υπόκεινται σε οξείες γαστρεντερικές διαταραχές (όπως οξεία γαστρεντερίτιδα), καθώς και για ασθενείς που χρειάζονται την άμεση παροχή υγρών και ηλεκτρολυτών. Επίσης, η διαυγής υδρική δίαιτα ενδείκνυται και ως πρώτο στάδιο δίαιτας για διατροφή μέσω της στοματικής οδού.
Η διαυγής υδρική δίαιτα είναι διατροφικά μη επαρκής, δεν καλύπτει τις ανάγκες σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά και γι' αυτό δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερες από 3 ημέρες, χωρίς τη λήψη συμπληρωμάτων. Παρέχει 400-500 kcal ημερησίως και περιέχει 5- 10 γρ. πρωτεΐνη, 100- 120 γρ. υδατάνθρακες, μικρά ποσά νατρίου και καλίου, ενώ δεν περιέχει καθόλου λίπος. Σημειώνεται ότι δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις απώλειες σε ηλεκτρολύτες που οφείλονται σε διάρροια ή έμετο.
Αποτελείται από διαυγή υγρά (νερό, τσάι, χαμομήλι, αναψυκτικά, χυμοί φρούτων χωρίς ίνες, ζωμός κρέατος) ή τρόφιμα που υγροποιούνται στη θερμοκρασία σώματος (ζελέ) και αφήνουν ελάχιστο υπόλειμμα στον γαστρεντερικό σωλήνα. Το γάλα και οι χυμοί φρούτων που δεν γίνονται ανεκτοί από τον ασθενή αποκλείονται από την δίαιτα, η οποία πάντα είναι σε συμφωνία με τις προτιμήσεις του.
Οι τροφές που επιτρέπονται στην υδρική διάτα (διαυγή) είναι:
Ποτά και ροφήματα: Καφές, τσάι και αεριούχα αναψυκτικά.
Χορταρικά: Χυμός από ντομάτες.
Φρούτα: Χυμός (περασμένος από σουρωτήρι).
Σούπες: Ζωμός κρέατος.
Επιδόρπια: Ζελέ, μέλι.
Γλυκά: Ζάχαρη, σκέτες σκληρές καραμέλες.
Διάφορα: Αλάτι και μπαχαρικά.
Τα παραπάνω αναφερόμενα τρόφιμα επιτρέπονται σε ποσά απεριόριστα, εφόσον τα ανέχεται ο ασθενής. Απαγορεύονται όσα δεν αναφέρονται.
Υπόδειγμα υδρικής δίαιτας (διαυγής)
Πρωινό
Χυμός μήλου ή πορτοκαλιού χωρίς ίνες (½ φλιτζ.)
Τσάι (1 φλιτζ.)
Ζάχαρη (1-2 κουτ. του γλυκού)
Πρόγευμα
Ζελέ (2 κουτ. της σούπας)
Γεύμα
Ζωμός κρέατος (1 φλιτζ.)
Χυμός μήλου ή πορτοκαλιού χωρίς ίνες (1 φλιτζ.)
Ζελέ (2 κουτ. της σούπας)
Απογευματινό
Τσάι (1 φλιτζ.)
Χυμός μήλου ή πορτοκαλιού χωρίς ίνες (1 φλιτζ.)
Δείπνο
Ζωμός κοτόπουλου (1 φλιτζ.)
Ζελέ (2 κουτ. της σούπας)
Ζάχαρη (1-2 κουτ. του γλυκού)
Μη διαυγής υδρική δίαιτα
Η μη διαυγής υδρική δίαιτα είναι σχεδιασμένη για ασθενείς που εμφανίζουν προβλήματα μάσησης, κατάποσης, ή πέψης στερεάς τροφής. Αποτελείται από τροφές που είναι ρευστές σε θερμοκρασία δωματίου ή σώματος (π .χ. ζελέ, παγωτό).
Η μη διαυγής υδρική δίαιτα, εφόσον σχεδιασθεί σωστά, μπορεί να θεωρηθεί διατροφικά επαρκής, με εξαίρεση το τμήμα των φυτικών ινών. Παρέχει 1000-1500 kcal και περιέχει 45-50 γρ. πρωτεΐνη, 50-65 γρ. λίπος και 150-170 γρ. υδατάνθρακες, ενώ πρέπει να σημειωθεί, ότι με σωστό σχεδιασμό (προσθήκη συμπληρωμάτων βιταμινών και πρωτεΐνης), η συγκεκριμένη δίαιτα μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή και πρωτεϊνική της αξία, προσεγγίζοντας την ελεύθερη δίαιτα. Ο εμπλουτισμός αυτός, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αν και εφόσον η συγκεκριμένη δίαιτα εφαρμόζεται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, παρατεταμένη χρήση της μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα δυσκοιλιότητας, δεδομένου ότι η περιεκτικότητά της σε φυτικές ίνες είναι ελάχιστη.
Η μη διαυγής υδρική δίαιτα μπορεί να σχεδιασθεί έτσι ώστε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες ασθενών με διαβήτη, νεφροπάθεια ή κάποια άλλη πάθηση, ενώ είναι απαραίτητη η αντικατάσταση του γάλατος (βασική πηγή πρωτεΐνης στη μη διαυγή υδρική δίαιτα) με προϊόντα ελεύθερα λακτόζης, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες σε ενέργεια και πρωτεΐνη σε ασθενείς με δυσανεξία στη λακτόζη.
Τέλος σημειώνεται ότι σε περιπτώσεις ασθενών με στέρηση υγρών, η μη διαυγής υδρική δίαιτα θα πρέπει να εμπλουτίζεται με πολύ θρεπτικά και ιδιαίτερα συμπυκνωμένα υγρά, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος μη κάλυψης των αναγκών τους.
Οι τροφές που επιτρέπονται στην υδρική διάτα (μη διαυγή) είναι:
Ποτά και ροφήματα: Καφές, τσάι, αεριούχα και αναψυκτικά
Αυγά: Σκόνη από αυγά.
Λίπη: Βούτυρο, μαργαρίνη.
Γάλα: Γάλα και άλλα ποτά φτιαγμένα από γάλα.
Ψωμί: Μαγειρεμένα δημητριακά (χυλός).
Φρούτα: Χυμός από φρούτα και φρούτα περασμένα από σουρωτήρι.
Σούπες: Ζωμός από κρέας και άλλες σούπες περασμένες από σουρωτήρι.
Επιδόρπια: Κρέμα καραμελέ, κρέμες, παγωτά (χωρίς: ξηρούς καρπούς ή φρούτα ολόκληρα).
Γλυκά: Ζάχαρη, σκέτες σκληρές καραμέλες.
Διάφορα: Αλάτι, μπαχαρικά, κακάο και σοκολάτα.
Τα παραπάνω αναφερόμενα τρόφιμα επιτρέπονται σε ποσά απεριόριστα, εφόσον τα ανέχεται ο ασθενής. Απαγορεύονται όσα δεν αναφέρονται.
Υπόδειγμα υδρικής δίαιτας (μη διαυγής)
Πρωινό
Χυμός χωρίς ίνες (1/2 φλιτζ.)
Γάλα (1 φλιτζ.)
Καφές ή τσάι (1 φλιτζ.)
Βρώμη (½ φλιτζ.)
Ζάχαρη ή μέλι (2 κουτ. του γλυκού)
Μαργαρίνη (2 κουτ. του γλυκού)
Πρόγευμα
Κρέμα (1 φλιτζ.)
Χυμός από φρούτα (1 φλιτζ.)
Γεύμα
Σούπα κρέμα πατάτας (1 φλιτζ.)
Χυμός χωρίς ίνες (1/2 φλιτζ.)
Κρέμα (1 φλιτζ.)
Καφές ή τσάι (1 φλιτζ.)
Ζάχαρη (2 κουτ. του γλυκού)
Απογευματινό
Ζελέ (2 κουτ. της σούπας)
Χυμός από φρούτα (1 φλιτζ.)
Δείπνο
Σούπα κρέμα καρότου (1 φλιτζ.)
Παγωτό βανίλια (1/2 φλιτζ.)
Γάλα (1 φλιτζ.)
Ζελέ (2 κουτ. της σούπας)
