Τα φαστ φουντ (fast food) που υπάρχουν πλέον σε κάθε γειτονιά έχουν ύπουλους τρόπους να επηρεάζουν τους καταναλωτές. Η αρνητική επίδραση της αυξανόμενης διαθεσιμότητας και της αποτελεσματικής διαφήμισης του γρήγορου φαγητού, του έτοιμου φαγητού και του αυξανόμενου μεγέθους μερίδων στη διατροφή των παιδιών και των εφήβων έχει λάβει σημαντική προσοχή τα τελευταία χρόνια. Οι αλλαγές αυτές έχουν συνδεθεί με μια μείωση της διατροφικής ποιότητας. Η κατανάλωση γρήγορου φαγητού είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους έφηβους. Τα παιχνιδάκια, ειδικά αυτά που αναπαριστούν ήρωες από γνωστές παιδικές ταινίες, αποτελούν ισχυρό κίνητρο για ένα τρίχρονο πιτσιρίκι να αγοράσει παιδικό γεύμα.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ασκούν μια ισχυρή επιρροή και έχουν την ικανότητα να οδηγούν τα παιδιά σε λάθος διατροφικές επιλογές. Από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η τηλεόραση παίζει τον κυριότερο ρόλο στην πληροφόρηση, αλλά και στην επιρροή που ασκεί στα παιδία και τους εφήβους. Ακόμα και μια σύντομη έκθεση σε τηλεοπτικές διαφημίσεις τροφίμων, είναι ικανή να επηρεάσει τις διατροφικές προτιμήσεις παιδιών που βρίσκονται στη προσχολική και σχολική ηλικία. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ διαφημιζόμενων τροφίμων και αιτημάτων των παιδιών για κατανάλωση αυτών. Από έρευνες έχει βρεθεί ότι κατά την διάρκεια εκπομπών που παρακολουθούν τα παιδιά και οι έφηβοι προβάλλονται διαφημίσεις έως και 90% σε τροφές πλούσιες σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.
Η πιθανότητα να κερδίσει κάποιος ένα αυτοκίνητο ή ένα ταξίδι είναι ισχυρό κίνητρο για τους μεγάλους για να αγοράσουν τηγανητές πατάτες και να παρασύρουν και τα παιδιά τους να κάνουν το ίδιο. Όμως, το μάρκετινγκ επεκτείνεται και έξω από τα εστιατόρια. Έξυπνες αλυσίδες εστιατορίων οργανώνουν παιδικά πάρτι. Πού το κακό; Τα παιδικά μυαλά βομβαρδίζονται από την προπαγάνδα των εταιριών. Μόνο στις ΗΠΑ οι Αμερικανοί ξοδεύουν 110 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο για πρόχειρο φαγητό.
Μελέτη που διεξάχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ανάμεσα σε 6212 παιδιά και έφηβους ηλικίας 4-19 ετών βρέθηκε ότι το 30,3% κατανάλωναν γεύματα από φαστ φουντ. Επιπλέον, η κατανάλωση γρήγορου φαγητού ήταν πολύ διαδεδομένη και στα δύο φύλα, ανεξάρτητα με την ηλικία και το οικογενειακό εισόδημα. Τα παιδιά που έτρωγαν fast food, σε σύγκριση με εκείνα έτρωγαν σπιτικό φαγητό, κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες (επιπλέον 187 kcal), περισσότερο λίπος (επιπλέον 9 γρ.), περισσότερους υδατάνθρακες (επιπλέον 24 γρ.), περισσότερα πρόσθετα σάκχαρα (επιπλέον 26 γρ.), περισσότερα αναψυκτικά (επιπλέον 228 γρ.), λιγότερες φυτικές ίνες (λιγότερες κατά 1,1 γρ.), λιγότερα γαλακτοκομικά (λιγότερα κατά 65 γρ.) και λιγότερα φρούτα και λαχανικά (λιγότερα κατά 45 γρ.). Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι η διατροφή στη παιδική ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του ατόμου, στη ζωή του ως ενήλικας.
Η όψη και η γευστικότητα των τροφών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη συμπεριφορά, ευνοώντας τη κατανάλωση αυτών που θεωρούνται πιο ελκυστικά, αυξάνοντας παράλληλα το ρυθμό πρόσληψης τους αλλά και την αίσθηση της πείνας κατά τη διάρκεια και μεταξύ των γευμάτων. Η παρουσία του λίπους μέσα στις τροφές χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα απολαυστική και σχετίζεται με μια ευχάριστη αίσθηση στο στόμα. Πέρα από το λίπος, ευχαρίστηση προκαλούν και οι γλυκές γεύσεις, με αποτέλεσμα σε πολλές τροφές να προστίθενται γλυκαντικά για μεγαλύτερη γευστικότητα και ευρύτερη κατανάλωση. Η βιομηχανία φαστ φουντ προσπαθεί να εκμεταλλευτεί αυτές τις ιδιότητες τους δημιουργώντας τροφές εύγεστες και πλούσιες σε λίπος και σάκχαρα.
Πακέτα με παιχνίδια
Τα παιδικά γεύματα στα φαστ φουντ συνήθως προσφέρουν ένα δωρεάν παιχνίδι με κάθε γεύμα ή άλλα παιχνίδια διατίθενται για κάθε ξεχωριστή αγορά. Τις περισσότερες φορές υπάρχει ολόκληρη σειρά ηρώων που ενθαρρύνουν τα παιδιά «να κάνουν τη δική τους συλλογή». Ποιο έξυπνο παιδί θα παράγγελνε κάτι από τον κατάλογο που να μην περιέχει δωρεάν παιχνίδι;
Κάθε φορά που ένα πεντάχρονο παιδί τρώει το τυπικό παιδικό γεύμα (χάμπουργκερ, μικρή μερίδα πατάτες, 340 ml αναψυκτικό), παίρνει:
- Σχεδόν τις μισές (41%) από τις θερμίδες που χρειάζεται για ολόκληρη την ημέρα
- 41% της ημερήσιας παροχής λίπους
- 40% της ανώτατης ημερήσιας παροχής κορεσμένου λίπους, το οποίο φράζει τις αρτηρίες
- 122% του νατρίου που χρειάζεται ένα παιδί
- 80% του προϋπολογισμού ζάχαρης για ολόκληρη την ημέρα (7 από τα 9 κουταλάκια γλυκού, που είναι το ανώτατο όριο)
Αν αντί γι' αυτά παραγγείλετε ένα μπέργκερ με τυρί, το παιδί σας θα πάρει το μισό της ημερήσιας παροχής λίπους και περισσότερη από τη μισή (53%) παροχή κορεσμένου λίπους. Όταν τα παιδιά τρώνε περίπου τη μισή ημερήσια παροχή λίπους, και μάλιστα κορεσμένου, και ζάχαρης σε ένα μόνο γεύμα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλά από αυτά γίνονται παχουλά, με στρώσεις λίπους στις αρτηρίες τους. Και θα θέλουν κι άλλο παιδικό γεύμα αύριο για να πάρουν το δεύτερο παιχνίδι της σειράς ...
Οι εταιρίες φαστ φουντ ενώνουν τις δυνάμεις τους με τη βιομηχανία του θεάματος για να κάνουν τα παιχνίδια ελκυστικά. Και συνεχώς κυκλοφορούν καινούρια. Οι ήρωες της τελευταίας ταινίας Disney συχνά χρησιμοποιούνται για να εξαρτηθούν τα παιδιά από τα παχυντικά πρόχειρα φαγητά. Οι εικόνες τους υπάρχουν σε ολόκληρο το εστιατόριο, στα ποτήρια, στο περιτύλιγμα του φαγητού και σε γιγαντιαίες αφίσες δίπλα στους καταλόγους και λογότυπα.
Συμπέρασμα. Η κατανάλωση γρήγορου φαγητού (φαστ φουντ) από παιδιά και εφήβους φαίνεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη διατροφική ποιότητα με αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία. Οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, η ανεπαρκής σωματική άσκηση και γενικά ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής που ως επί το πλείστον παρουσιάζεται ήδη από τη νεαρή ηλικία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, ειδικά στα άτομα εκείνα που παρουσιάζουν μια φυσική προδιάθεση για ανάπτυξη παχυσαρκίας.
Μάθετε εδώ πώς να περιορίσετε το delivery και Fast food και delivery: υπάρχουν υγιεινές επιλογές;
Shanthy A. Bowman, Steven L. Gortmaker, Cara B. Ebbeling, Mark A. Pereira, David S. Ludwig. Effects of Fast-Food Consumption on Energy Intake and Diet Quality Among Children in a National Household Survey. August 7, 2003. Taylor J, Evers S, McKenna M. Determinants of healthy eating in children and youth. Can J Publ Health 2005;96 Story M, Neumark-Sztainer D, S French S. Individual and environmental influences on adolescent eating behaviors. J Am Diet Assoc 2002; 102(3):S40-50 Spear BA. Nutrition in adolescence. In: Maham JK and Escott-Stump S, 2004, Food and Nutrition & Diet Therapy. Ed 11, Saunders, USA. Taras HL, Gage M. Advertised foods on children’s television. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 149:649-652 (1995).