Η στέβια είναι μια φυσική γλυκαντική ουσία, που προέρχεται από το φυτό Stevia rebaudiana, που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά πριν από αιώνες στην Παραγουάη από το γηγενή πληθυσμό. Οι γλυκαντικές ιδιότητες της στέβιας έγιναν γνωστές αργότερα, στον 19ο αιώνα, όταν ένας Ελβετός βοτανολόγος που εργαζόταν στη Νότια Αμερική ανακάλυψε το λεγόμενο «γλυκό φύλλο» και το μετέφερε μαζί του στην πατρίδα.
Η στέβια διατίθεται στο εμπόριο σε πολλές μορφές, όμως οι πιο γνωστές είναι σε σκόνη, σε δισκία και σε υγρή μορφή. Επιπλέον, μπορεί κάποιος να αγοράσει αποξηραμένα φύλλα στέβιας.
Ωστόσο, όλες οι μορφές του γλυκαντικού στέβιας είναι διαφορετικές από την ζάχαρη και υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους η στέβια θεωρείτε καλύτερη επιλογή από τη ζάχαρη, είτε αν είναι κάποιος διαβητικός, είτε επειδή θέλει κάποιος να υιοθετήσει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
Πολλοί άνθρωποι που εφαρμόζουν συνειδητά μια πιο υγιεινή διατροφή, δεν καταναλώνουν ραφιναρισμένη ζάχαρη αλλά επιλέγουν τη στέβια για να γλυκάνουν τις τροφές και τα ροφήματά τους. Η στέβια είναι μια εναλλακτική γλυκαντική ουσία, πιο φυσική ή λιγότερο επεξεργασμένη από την λευκή ζάχαρη ή άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Ωστόσο, και οι δύο προέρχονται από πολλαπλές μεθόδους επεξεργασίας.
Η στέβια έχει σχεδόν μηδενική θερμιδική αξία (1 κουταλάκι του γλυκού παρέχει 0,2 θερμίδες) και είναι 150-300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, λόγο των φυσικών ενώσεων που περιέχει και που ονομάζονται γλυκοζίτες στεβιόλης.
Ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη περιέχει 11 θερμίδες και καθόλου άλλα θρεπτικά συστατικά. Ωστόσο, η υπερκατανάλωση ζάχαρης έχει συνδεθεί με πολλές ασθένειες. Μια μελέτη του 2010 που δημοσιεύθηκε στο "The Open Obesity Journal" ανέφερε η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με την εκδήλωση του διαβήτη τύπου 2, με διάφορες μορφές καρκίνου, με φλεγμονώδη νόσος του εντέρου και με την υπερανάπτυξη της καντιντίασης στο σώμα. Αντίθετα, η στέβια δεν περιέχει θερμίδες και σύμφωνα με μελέτες έχει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία. Η ίδια μελέτη αναφέρει τη σύνδεση της στέβιας με καλύτερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, αντιοξειδωτική, αντι-ιική και αντιβακτηριακή δράση και την ικανότητα να μειώνει την αρτηριακή πίεση. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα η στέβια έχει ιδιότητες που την καθιστούν ευεργετικό συστατικό για μια υγιεινή διατροφή.
Αν και υπάρχουν αρκετές μάρκες στέβιας στην αγορά, η γεύση της και γλυκύτητα της μπορεί να διαφέρει μεταξύ τους. Δεδομένου ότι η στέβια είναι πολύ πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, προστίθεται σε μικρότερη ποσότητα αντί της ζάχαρης. Καλό είναι να ακολουθείτε τις γενικές οδηγίες υποκατάστασης του κάθε προϊόντος στέβιας και κατά πάσα πιθανότητα να εφαρμοστεί η μέθοδος δοκιμής-σφάλματος, έτσι ώστε να την προσαρμόσετε στη γεύση σας που σας ταιριάζει.
Το 2008, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (U.S. Food and Drug Administration – FDA) αναγνώρισε τη στέβια ως «Γενικά Αναγνωρισμένη ως Ασφαλής», διεθνώς GRAS. Το 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη χρήση των γλυκοζιτών στεβιόλης ως γλυκαντικό σε τρόφιμα και ροφήματα.
Τέλος, επειδή η στέβια δεν επηρεάζει το σάκχαρο του αίματος ή τα επίπεδα ινσουλίνης, δεν συμβάλλει στην εκδήλωση τερηδόνας και βοηθάει στην καταπολέμηση της λιγούρας για γλυκό, είναι καλύτερη επιλογή από τη ζάχαρη, η οποία παρέχει μόνο «κενές» θερμίδες.
Σίγουρα επειδή έχετε συνηθίσει τη γεύση της ζάχαρης, ίσως σας πάρει λίγο καιρό να συνηθίσετε τη γεύση της στέβιας, η οποία αποτελείται από δυο κύρια γλυκοσιδικά συστατικά τη στεβιοσίδη (stevioside) και τη ρεμπαουδιοσίδη Α (rebaudioside-A). Προσπαθήστε να βρείτε προϊόντα που βασίζονται στη ρεμπαουδιοσίδη Α, γιατί θεωρείται ποιοτικά καλύτερο γλυκαντικό συστατικό π.χ. δεν αφήνει μια «πικρή» γεύση μετά την κατανάλωση σε σχέση με τη στεβιοσίδη. Στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα πολλές είναι οι εταιρίες τροφίμων που χρησιμοποιούν πλέον τη στέβια ως γλυκαντική ουσία π.χ. αναψυκτικά. Αν όμως συνειδητοποιήσετε τα πλεονεκτήματα που έχει η στέβια, θα δείτε ότι τα οφέλη της είναι τόσα πολλά που η λίγο διαφορετική γεύση της δεν θα πρέπει να σας αποθαρρύνει!
Yasukawa K, Kitanaka S, Seo S: "Inhibitory effect of stevioside on tumor promotion by 12-O-tetradecanoylphorbol-13-acetate in two-stage carcinogenesis in mouse skin", Biol. Pharm. Bull. 25(11):1488-1490, 2002. Carakostas MC, Curry LL, Boileau AC, Brusick DJ: "Overview: The history, technical function and safety of rebaudioside A, a naturally occurring steviol glycoside, for use in food and beverages", Food and Chemical Toxicology 46:S1-S10, 2008. Kroger M, Meister K, Kava R: "Low-calorie sweeteners and other sugar substitutes: A review of the safety issues", Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety Vol 5(2): 35-47, 2006. Jocelynn E. Thomas and Michael J. Glade. The Open Obesity Journal: Stevia: It's Not Just About Calories. 2010