Το μάραθο ή φινόκιο (Foeniculum vulgare) πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αρωματικό και γευστικό βότανο με θεραπευτικές ιδιότητες, πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, μαγειρική και φαρμακευτική χρήση. Το μάραθο είναι πολυετές φυτό που φτάνει τα δύο μέτρα. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Το μάραθο έχει λεπτά φύλλα αρωματικά και αποκτά μεγάλη ανάπτυξη ως αυτοφυές και ως καλλιεργούμενο. Μαζεύονται τα φρέσκα φύλλα από το χειμώνα έως το τέλος της άνοιξης. Άλλες ονομασίες είναι το μάλαθρο, φινόκιο, μάλαθρο, μάραθρο, αγριομάραθο, μάραζα και αμαραθιά. Το μάραθο πολλαπλασιάζεται με σπόρο ενώ το φινόκιο με μεταφύτευση. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Ινδία και η Ρωσία είναι από τους μεγαλύτερους καλλιεργητές του μάραθου.
Ιστορία του μάραθου
Το συναντάμε συχνά στα αρχαία κείμενα. Εδώ και χιλιάδες χρονιά το μάραθο ήταν γνωστό στους αρχαίους πολιτισμούς της Ινδίας, της Κίνας και της Αιγύπτου σαν ένα αρωματικό φυτό πολύ χρήσιμο για τα φαγητά, που διαθέτει και διάφορες θεραπευτικές ιδιότητες. Παλιά οι Κινέζοι και οι Ινδοί θεωρούσαν το μάραθο αντίδοτο για τα δαγκώματα των φιδιών και σκορπιών αλλά και ιδανικό φάρμακο στις δηλητηριάσεις.
Το μάραθο αναφέρεται στις πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής, της αρχαιότερης γραφής της ελληνικής γλώσσας (1450 – 1100 πΧ). την εποχή εκείνη το χρησιμοποιούσαν ως προσφορά στις θεότητες. Το μάραθο δάνεισε το όνομά του στο Μαραθώνα. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το μάραθο σύμβολο μεγάλης επιτυχίας και σίγουρα οφείλει το όνομά του στη νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών στον Μαραθώνα το 490 π.Χ. ο Πλίνιος του αποδίδει 22 θεραπευτικές ιδιότητες και αναφέρει ότι τα φίδια τρώνε μάραθο όταν πρόκειται ν ‘αλλάξουν το δέρμα τους και ο Διοσκουρίδης, το περιγράφει σαν αποτελεσματικό διουρητικό «για όσους ουρούν σταγόνα-σταγόνα». Ένας συγγενής του, το γιγάντιο φυτό που επιστημονικά αποκαλείται ferula communis, είναι εκείνο που, σύμφωνα με τη μυθολογία, χρησίμευσε σαν μέσον για να μεταφέρει ο Προμηθέας τη φωτιά στους ανθρώπους. Την έκρυψε μέσα στον ξεραμένο κορμό που έχει ίνες σαν του μπαμπακιού και βοηθούσαν να μην σβήσει.
Μέχρι και παροιμία έγινε το φυτό. Σε αντικατάσταση της γνωστής φράσης «φασούλι το φασούλι..» οι Κρητικοί λένε, «μάραθο το μάραθο γεμίζει η γρα τον κάλαθο»
Οφέλη για την υγεία
| ||
Μάραθο παρενέργειες:
Το μάραθο είναι διεγερτικό της μήτρας, έτσι αποφύγετε τις υψηλές δόσεις του κατά την εγκυμοσύνη, οι μικρές ποσότητες που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα είναι ασφαλείς.
Επιλογή, Συντήρηση, Χρήση
Πως διαλέγω καλό μάραθο
Το μάραθο βρίσκεται στο εμπόριο στις εξής μορφές: αποξηραμένοι σπόροι, αιθέριο έλαιο, αποξηραμένο και τεμαχισμένο βότανο. Η τρυφεράδα του μάραθου είναι το βασικό κριτήριο αγοράς του. Για το φινόκιο το μέγεθος του και η καλή του εμφάνιση χωρίς στίγματα είναι τα βασικά κριτήρια ποιότητας. Δεν υπάρχει θέμα φυτοφαρμάκων για το κοινό μάραθο. Για το φινόκιο, αν και η πιθανότητα είναι μικρή, καλού κακού συντηρήστε το για 4-5 μέρες πριν το καταναλώσετε.
Πως να το συντηρείτε
Το φύλλο του μάραθου για λίγες μόνο μέρες και προστατευμένο σε σακουλίτσες μπορεί να συντηρηθεί στο ψυγείο. Το φινόκιο, αντίθετα, τυλιγμένο σε διάφανη πλαστική μεμβράνη μπορεί να συντηρηθεί αρκετές μέρες στο ψυγείο.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης
Τα φύλλα του μάραθου τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στιφάδο, κοκκινιστό, σάλτσες, και σε σούπες. Χρησιμοποιείτε για γαρνιτούρα και προσθέτει γεύση σε σαλάτες.
Πιάτα κλασικά της φημισμένης κρητικής κουζίνας θεωρούνται τα σαλιγκάρια με τα μάραθα, οι μαραθόπιτες αλλά και τα μαυρομάτικα φασόλια με μάραθο και σπανάκι.
Το μαραθέλαιο σε σταγόνες, βοηθάει στη χώνεψη και είναι αντιφυσικό (1-5 σταγόνες σε μια κουταλιά μέλι, 2-3 φορές την ημέρα). Το αιθέριο έλαιο των σπόρων του, που περιέχει 6% αιθέρια έλαια ανηθόλης και μαραθόλης, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, ποτοποιεία (ιδιαίτερα σε λικέρ όπως στο Αψέντι των Άλπεων) και στη βιομηχανία καλλυντικών.
Μάραθος ωμός κλαράκι 9 γρ. περιέχει:
Νερό | (gr.) | 7.8 |
Ενέργεια | (Kcal) | 2 |
Πρωτεΐνες | (gr.) | 0.11 |
Λιπαρά | (gr.) | 0.02 |
Υδατάνθρακες | (gr.) | 0.64 |
Φυτικές Ίνες | (gr.) | 0.3 |
Ασβέστιο | (mg) | 4 |
Σίδηρο | (mg) | 0.06 |
Μαγνήσιο | (mg) | 1 |
Φώσφορο | (mg) | 4 |
Κάλιο | (mg) | 36 |
Νάτριο | (mg) | 5 |
Ψευδάργυρο | (mg) | 0.02 |
Βιταμίνη C | (mg) | 1 |
Θειαμίνη | (mg) | 0.001 |
Ριβοφλαβίνη | (mg) | 0.003 |
Νιασίνη | (mg) | 0.056 |
Βιταμίνη B-6 | (mg) | 0.004 |
Βιταμίνη A | (IU) | 84 |
Chainy GB, Manna SK, Chaturvedi MM, Aggarwal BB. Anethole blocks both early and late cellular responses transduced by tumor necrosis factor: effect on NF-kappaB, AP-1, JNK, MAPKK and apoptosis. Oncogene 2000 Jun 8;19(25):2943-50. 2000. PMID:12930. Ostad SN, Soodi M, Shariffzadeh M, et al. The effect of fennel essential oil on uterine contraction as a model for dysmenorrhea, pharmacology and toxicology study. J Ethnopharmacol 2001 Aug;76(3):299-304. 2001. PMID:12940. Ozbek H, Ugras S, Dulger H et al. Hepatoprotective effect of Foeniculum vulgare essential oil. Fitoterapia 2003 Apr; 74(3):317-9. 2003. Ruberto G, Baratta MT, Deans SG, Dorman HJ. Antioxidant and antimicrobial activity of Foeniculum vulgare and Crithmum maritimum essential oils. Planta Med 2000 Dec;66(8):687-93. 2000. PMID:12920.