myDiatrofi

Αν το γάλα σας δημιουργεί συχνά γαστρεντερικά ενοχλήματα, μην το στερείστε άδικα. Η δυσανεξία στη λακτόζη αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη διατροφή.
Η δυσανεξία στη λακτόζη θεωρείται η συχνότερη μορφή δυσανεξίας. Η λακτόζη είναι ο κύριος υδατάνθρακας που υπάρχει στο γάλα, υδρολύεται σε γλυκόζη και γαλακτόζη στο λεπτό έντερο μέσω του ενζύμου της λακτάσης (δισακχαριδάση), η οποία εντοπίζεται στο βλεννογόνο του εντέρου.
Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να αφομοιώσει τη λακτόζη όταν του λείπει η λακτάση. Σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η αδιάσπαστη λακτόζη περνά στο παχύ έντερο και προκαλεί δυσάρεστα συμπτώματα. Παρ' όλα αυτά, η έλλειψη της λακτάσης (υπολακτασία) διαφέρει από άτομο σε άτομο. Γι' αυτό και δεν υπάρχει απόλυτος κανόνας για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Επίσης, είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που ο οργανισμός τους δεν παράγει καθόλου λακτάση.

Η εκ γενετής δυσανεξία στη λακτόζη θεωρείται σπάνια ασθένεια. Στην περίπτωση αυτή απουσιάζει στα βρέφη η λακτάση και παρατηρούνται βαριές μορφές διάρροιας μετά από πρόσληψη τροφών που περιέχουν λακτόζη.
Η πρωτογενής δυσανεξία στη λακτάση στους ενήλικες, οφείλεται σε σταδιακή μείωση της δράσης της λακτάσης, η οποία αρχίζει από την παιδική ηλικία. Ανάλογα με το βαθμό της μειωμένης δράσης, η λακτόζη είναι ανεκτή σε μικρές ποσότητες ή καθόλου. Ο περιορισμός της δράσης της λακτάσης, μετά τη βρεφική ηλικία, θεωρείται φυσιολογική διαδικασία και παρατηρείται σε σημαντικό αριθμό του πληθυσμού. Σε συγκεκριμένες φυλές είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο φαινόμενο, όπως στη Μέση Ανατολή, την Ινδία και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι στις χώρες αυτές περίπου το 70% των ενηλίκων παρουσιάζει κάποιου βαθμού υπολακτασία. Έτσι, οι Ινδοί, οι έγχρωμοι (μαύροι) και οι απόγονοι των πρώτων κατοίκων της Αυστραλίας δεν ανέχονται σχεδόν καθόλου τη λακτόζη, ενώ οι λευκοί Ευρωπαϊκής καταγωγής καταναλώνουν συνήθως το γάλα, χωρίς πρόβλημα και στην ενήλικη ζωή τους. Στην Ευρώπη, το πρόβλημα αντιμετωπίζει περίπου το 5% της λευκής φυλής. Για την κατάσταση στη χώρα μας, επίσημα πρόσφατα στοιχεία δεν υπάρχουν, αλλά, φαίνεται τα ποσοστά υπολακτασίας ότι είναι σχετικά υψηλά.

Δυσανεξία στην λακτόζη συμπτώματα
Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, ακόμη και σε άτομα που κατανάλωναν γαλακτοκομικά χωρίς κανένα πρόβλημα. Επίσης, μπορεί να εκδηλωθεί παροδικά, ύστερα από μια γαστρεντερίτιδα ή μια φλεγμονή στο έντερο. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει η δυσανεξία στη λακτόζη είναι: διάρροια (προκαλείται από τη διαδικασία ώσμωσης και ζύμωσης), κοιλιακό άλγος, αίσθημα τυμπανισμού, εμετός, αέρια, ναυτία, κράμπες και συσπάσεις του πεπτικού σωλήνα, ενώ υπάρχουν συγκεκριμένες εξετάσεις για την ακριβή διάγνωση της. Βέβαια, το πόσο έντονα θα είναι τα συμπτώματα εξαρτάται από το βαθμό δυσανεξίας που έχει ο καθένας, καθώς και από την ποσότητα και το είδος των γαλακτοκομικών που καταναλώνει. Επειδή οι εκδηλώσεις είναι παρόμοιες με αυτές της αλλεργίας στο  αγελαδινό γάλα, προκαλείται συχνά σύγχυση.

Δυσανεξία στη λακτόζη διάγνωση και τεστ
Αν παρουσιάζετε συχνά κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα ή όλα μαζί όταν καταναλώνετε γαλακτοκομικά προϊόντα, απευθυνθείτε σε ένα γαστρεντερολόγο. Αφού σας πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό, θα κρίνει αν θα πρέπει να κάνετε γαστροσκόπηση ή / και κολονοσκόπηση, ώστε να διαγνώσει εάν έχετε υπολακτασία λόγω κάποιου προβλήματος στο στομάχι ή στο έντερο. Εάν αποκλείσει κάτι τέτοιο, μπορεί να σας προτείνει ένα από τα δυο τεστ που υπάρχουν για τη μέτρηση του βαθμού απορρόφησης της λακτόζης από τον οργανισμό. Αυτά είναι:
ΔΟΚΙΜΗ ΑΝΟΧΗΣ ΣΤΗ ΛΑΚΤΟΖΗ. Αιματολογική εξέταση που μετρά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σας, αφού πρώτα πιείτε ένα υγρό που περιέχει λακτόζη.
ΔΟΚΙΜΗ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ. Μετρά τα επίπεδα υδρογόνου στην αναπνοή σας, αφού προηγουμένως πιείτε και πάλι ένα υγρό με λακτόζη. Εάν τα επίπεδα είναι υψηλά, σημαίνει ότι έχετε υπολακτασία. (Ορισμένα τρόφιμα, φάρμακα, καθώς και το τσιγάρο μπορούν να επηρεάσουν της ακρίβεια της δοκιμής, γι ' αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται πριν από την εξέταση.)

Δυσανεξία στη λακτόζη αντιμετώπιση και θεραπεία
Εξαρτάται από το βαθμό δυσανεξίας που έχετε. Όσο μεγαλύτερο είναι το πρόβλημά σας, τόσο περισσότερο πρέπει να προσέχετε, δηλαδή να καταναλώνετε όσο το δυνατόν λιγότερα γαλακτοκομικά προϊόντα και ιδιαίτερα το λευκό φρέσκο γάλα αγελάδας που είναι το πιο «ένοχο» για δυσανεξία στη λακτόζη. Προβληματική θεωρείται η αντιμετώπιση της κατάστασης σε φυλές στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η δυσανεξία στη λακτόζη είναι ευρέως διαδεδομένη. Η παρατηρούμενη μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, οδήγησε στην εξαγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων (ως καλή πηγή πρωτεΐνης) από τις ανεπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες. Η συνεισφορά όμως αυτή είναι αμφισβητούμενη, επειδή η κατανάλωση των προϊόντων αυτών προκάλεσε παρατεταμένη διάρροια με ενδεχόμενο κίνδυνο της ζωής των παιδιών στις χώρες αυτές.
Αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, το πώς ακριβώς θα το αντιμετωπίσετε, θα το αποφασίσετε σε συνεργασία με το διαιτολόγο-διατροφολόγο που σας παρακολουθεί, καθώς και με βάση την προσωπική σας εμπειρία, δεδομένου ότι ο κάθε οργανισμός λειτουργεί διαφορετικά. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι γενικοί κανόνες που μπορείτε να ακολουθείτε όταν αντιμετωπίζετε δυσανεξία στη λακτόζη.
ΑΝ ΕΧΕΤΕ ΕΛΑΦΡΙΑ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ
α. Καταναλώνετε τόσα γαλακτοκομικά όσα δεν σας προκαλούν πρόβλημα. Παρατηρήστε και καταγράψτε τις ποσότητες που σας πειράζουν και μειώνετέ τις σταδιακά, μέχρι το σημείο που θα πάψουν να σας ενοχλούν. Φροντίστε, όμως, να μη διακόψετε εντελώς την κατανάλωσή τους.
β. Καταναλώνετε τα γαλακτοκομικά μαζί με άλλες τροφές. Για παράδειγμα, όταν πίνετε γάλα, να τρώτε μαζί και λίγο ψωμί. Αντίστοιχα, τρώτε το τυρί μαζί με το γεύμα σας. Με αυτό τον τρόπο, ο οργανισμός σας ανέχεται τη λακτόζη καλύτερα.
γ. Προτιμήστε το πλήρες γάλα ή το σοκολατούχο. Λόγω της μεγαλύτερης περιεκτικότητάς τους σε λιπαρά σε σχέση με άλλα είδη γάλακτος, θα αφομοιώνετε τη λακτόζη ευκολότερα. Διαφορετικά, αν επιμένετε να πίνετε ελαφρύ γάλα, τρώτε συγχρόνως και κάτι λιπαρό, όπως για παράδειγμα μια φέτα ψωμί αλειμμένη με λίγο βούτυρο. Οι θερμίδες που παίρνετε από το λίγο αυτό βούτυρο είναι αμελητέες σε σχέση με τα θρεπτικά στοιχεία, ειδικά το ασβέστιο που κερδίζετε πίνοντας το γάλα.
δ. Δοκιμάστε γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν κατά 70% λιγότερη λακτόζη (θα τα βρείτε στα σουπερμάρκετ).
ε. Τρώτε περισσότερο γιαούρτι, τυρί και βούτυρο παρά γάλα, καθώς τα πρώτα περιέχουν λιγότερη λακτόζη. Προτιμάτε μάλιστα τα σκληρά τυριά, που περιέχουν ακόμη λιγότερη λακτόζη από τα μαλακά, λόγω των ζυμώσεων που γίνονται κατά τη διαδικασία ωρίμανσής τους και γιαούρτια που περιέχουν μικροοργανισμούς απαραίτητους για την καλή λειτουργία του οργανισμού, όπως τα προβιοτικά.
ΑΝ ΕΧΕΤΕ ΣΟΒΑΡΗ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ
α. Πίνετε γάλα και καταναλώνετε γαλακτοκομικά προϊόντα από τα οποία έχει αφαιρεθεί η λακτόζη (ελεύθερα λακτόζης), είναι ζωικής προέλευσης και παράλληλα περιέχουν τα ίδια θρεπτικά συστατικά με το γάλα που περιέχει λακτόζη (θα τα βρείτε σε φαρμακεία και καταστήματα βιολογικών προϊόντων).
β. Δοκιμάστε γάλα φυτικής προέλευσης, όπως από σόγια, ρύζι κλπ., που δεν περιέχει λακτόζη, αλλά γλυκόζη, γαλακτόζη, σουκρόζη, άμυλο αραβοσίτου ή άλλους υδατάνθρακες. Συνήθως, είναι εμπλουτισμένο με ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και βιταμίνες. Θα το βρείτε κυρίως σε καταστήματα υγιεινής διατροφής.
γ. Στην περίπτωση που πίνετε γάλα ελεύθερο λακτόζης ή φυτικής προέλευσης, καταναλώνετε και άλλες τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως: μικρά  ψάρια  (γαύρο,  σαρδέλα  κ.ά.), μπρόκολο, ταχίνι και αμύγδαλα  και συμβουλευτείτε το γιατρό σας για το εάν θα πρέπει να παίρνετε συμπληρώματα ασβεστίου.
δ. Ρωτήστε επίσης το γιατρό σας αν θα πρέπει να παίρνετε ταμπλέτες λακτάσης πριν καταναλώσετε γαλακτοκομικά προϊόντα ή να προσθέτετε λακτάση σε μορφή σκόνης στο γάλα σας πριν το πιείτε (τα σκευάσματα αυτά θα τα βρείτε στα φαρμακεία).

Σπάνια παρατηρείται δυσανεξία μετά από πρόσληψη άλλων υδατανθράκων όπως τρεχαλόσης (δισακχαρίτης από γλυκόζη που περιέχεται σε μανιτάρια, βακτηρίδια, μύκητες και φύκια), σακχαρόζης, φρουκτόζης, γαλακτόζης και γλυκόζης.
Ανεπιθύμητα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα αναφέρονται συχνά στα βρέφη και παιδιά, μετά από πρόσληψη χυμών φρούτων και οφείλονται συνήθως σε δυσανεξία στους υδατάνθρακες, παρά σε τροφική αλλεργία. Δυσπεψία των υδατανθράκων αναφέρεται κατά την πέψη αχλαδιού, μήλου και χυμού από σταφύλι. Μια προσωρινή αποφυγή χυμών από φρούτα,  βοηθά στην  βελτίωση της παρατηρούμενης χρόνιας διάρροιας στα παιδιά.
Πολλά συσκευασμένα προϊόντα περιέχουν κρυμμένη λακτόζη. Θα πρέπει λοιπόν να διαβάζετε ιδιαίτερα προσεκτικά τις ετικέτες τους.
Ειδικότερα, αν έχετε σοβαρή δυσανεξία στη λακτόζη, θα πρέπει να αποφεύγετε την κατανάλωση οποιουδήποτε προϊόντος περιέχει σκόνη γάλακτος, ορό γάλακτος, πέτσα γάλακτος, υποπροϊόντα γάλακτος και ξηρά στερεά γάλακτος. Επίσης, ψωμί που έχει φτιαχτεί με γάλα, τραχανά, στιγμιαίες σούπες, σως για σαλάτες, υποκατάστατα γευμάτων σε σκόνη, μείγματα για τηγανίτες, λουκουμάδες και μπισκότα. Λακτόζη περιέχουν και πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα. Μπορεί όμως να προκαλέσουν προβλήματα μόνο όταν ο ασθενής που τα χρησιμοποιεί έχει πολύ σοβαρό πρόβλημα δυσανεξίας στη λακτόζη.