Το ασβέστιο είναι ένα απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό μεταλλικό στοιχείο.
ΔΡΑΣΗ
Το ασβέστιο έχει δομικό ρόλο στα οστά και τα δόντια. Το 90% περίπου του ασβεστίου βρίσκεται στο σκελετό. Η οστική πυκνότητα αυξάνει κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων δεκαετιών της ζωής και φτάνει στο μέγιστό της περίπου στην ηλικία των 30 ετών. Μετά από αυτήν την ηλικία η οστική πυκνότητα μειώνεται. Η μείωση αυτή συμβαίνει γρηγορότερα σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, αλλά μείωση της οστικής πυκνότητας συμβαίνει και στους ηλικιωμένους άνδρες. Το ασβέστιο είναι επίσης ουσιώδες για τη κυτταρική δομή, την πήξη του αίματος, τη συστολή των μυών, τη νευρική μεταβίβαση, την ενεργοποίηση ενζύμων και τη λειτουργία ορμονών.
ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
| Ηλικία | Άνδρες | Γυναίκες | Εγκυμοσύνη | Θηλασμός |
| έως 6 μηνών | 500 mg | 500 mg | ||
| 7-12 μηνών | 600 mg | 600 mg | ||
| 1-3 ετών | 400 mg | 400 mg | ||
| 4-8 ετών | 450 mg | 450 mg | ||
| 9-13 ετών | 500 mg | 500 mg | ||
| 14-18 ετών | 650 mg | 650 mg | 1500 mg | 1500 mg |
| 19-30 ετών | 450 mg | 450 mg | 1200 mg | 1200 mg |
| 31-50 ετών | 450 mg | 450 mg | 1200 mg | 1200 mg |
| 51+ ετών | 450 mg | 450 mg |
Τα ασβέστιο είναι διαθέσιμο σε μορφή δισκίου ή κάψουλας. Η δόση για πιθανή παρεμπόδιση της οστεοπόρωσης σε μεταεμμηνορυσιακές γυναίκες είναι 1000-1500 mg (στοιχειακό ασβέστιο) ημερησίως (όχι σαν υποκατάστατο θεραπείας αποκατάστασης ορμονών ). Ως διαιτητικό συμπλήρωμα, πάνω από 1000 mg ημερησίως στοιχειακό ασβέστιο. Σημείωση: Οι δόσεις δίνονται σε όρους στοιχειακού ασβεστίου. Οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνονται ότι τα συμπληρώματα ασβεστίου δεν είναι όλα ίδια, αλλά ότι παρέχουν διαφορετικές ποσότητες στοιχειακού ασβεστίου. Έχει βρεθεί ότι ορισμένα εμπορικά σκευάσματα ασβεστίου περιέχουν στην πραγματικότητα μικρότερη ποσότητα από την αναγραφόμενη. Άλλα σκευάσματα έχουν βρεθεί επιμολυσμένα με μόλυβδο αλλά σε ποσότητες που δεν προκαλούν ανησυχία.
Πηγές Ασβεστίου
Οι καλύτερες διαιτητικές πηγές - τροφές με ασβέστιο είναι: η σαρδέλα, οι γαρίδες, τα κονσερβοποιημένα ψάρια, τα καλαμάρια, η σμαρίδα, το ψωμί, το αγελαδινό γάλα, το γάλα σόγιας, το γιαούρτι, τα σκληρά τυριά, το τσένταρ, το ένταμ, το αυγό, το μπρόκολο, το σπανάκι, ο αρακάς, τα φασόλια, τα φασόλια σόγιας, το τόφου, το πορτοκάλι, τα καρύδια, τα αμύγδαλα, το σουσάμι και το ταχίνι.
ΕΛΛΕΙΨΗ
Η απλή ανεπάρκεια ασβεστίου δεν είναι μια αναγνωρίσιμη κλινική διαταραχή. Παρόλα αυτά χαμηλή διαιτητική πρόσληψη κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της νεαρής ενήλικης ζωής μπορεί να προκαλέσει μείωση της μέγιστης οστικής πυκνότητας και του περιεχομένου των οστών σε μέταλλα με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης μετέπειτα.
Έτσι, οι απαιτήσεις μπορεί να είναι αυξημένες και τα σχετικά συμπληρώματα μπορεί να είναι χρήσιμα σε:
• Παιδιά, εφήβους, προ- και μετα- εμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
• Εγκυμονούσες και θηλάζουσες γυναίκες.
• Φυτοφάγους και άτομα που αποφεύγουν το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και
• Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη.
Οστεοπόρωση
Τα συμπληρώματα ασβεστίου μπορεί να έχουν κάποιο ρόλο στη πρόληψη της οστεοπόρωσης. Τα περισσότερα από τα διαθέσιμα στοιχεία έχουν ληφθεί από έρευνες που επικεντρώνονται σε τρεις διαφορετικές ομάδες πληθυσμού (παιδιά και έφηβοι, προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες).
Παιδιά και έφηβοι
Επαρκής πρόσληψη ασβεστίου είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της ζωής αλλά φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τη διάρκεια της αύξησης του σκελετού και της ανάπτυξης της μέγιστης οστικής μάζας. Υπάρχουν επίσης δεδομένα που δείχνουν ότι υψηλή κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων αυξάνει τη μεταλλοποίηση του οστού και την οστική αύξηση στην εφηβεία-αποτελέσματα που μπορεί να μην οφείλονται εξ' ολοκλήρου στην υψηλή περιεκτικότητα του γάλακτος σε ασβέστιο. Επιπλέον, εκτός από άλλα μέταλλα όπως το μαγνήσιο, ο φώσφορος και ο ψευδάργυρος (που είναι και αυτά σημαντικά για την υγεία των οστών), το γάλα επίσης παρέχει ενέργεια και πρωτεΐνη. Και τα δύο μπορούν να διεγείρουν την αύξηση των οστών μέσω της επίδρασής τους στον ινσουλινομιμητικό αυξητικό παράγοντα IGF-1 (insuline growth factor 1).
Πολλές ελεγχόμενες έρευνες παρέμβασης που χρησιμοποίησαν συμπληρώματα ασβεστίου σε παιδιά και εφήβους έδειξαν ότι προσλήψεις ασβεστίου μεγαλύτερες από τις συνιστώμενες είναι αποτελεσματικές στην αύξηση της απόθεσης μετάλλων στα οστά, ιδιαίτερα στα νεότερα άτομα με χαμηλή συνήθη πρόσληψη ασβεστίου. Παρόλα αυτά απαιτούνται περισσότερες αποδείξεις προκειμένου να καθοριστεί εάν τα αποτελέσματα αυτά μεταφράζονται σε μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση οστεοπόρωσης στη μετέπειτα ζωή ή μπορεί να οφείλονται σε βραχυπρόθεσμες αλλαγές στη μορφοποίηση των οστών.
Προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες
Σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, τα αποτελέσματα από τις μελέτες που εξετάζουν τη σχέση μεταξύ της διαιτητικής πρόσληψης ασβεστίου και της οστικής μάζας καθώς και εκείνα των ερευνών σχετικά με τα συμπληρώματα ασβεστίου είναι αντιφατικά. Ορισμένες δείχνουν θετική επίδραση του ασβεστίου στην περιεκτικότητα των οστών σε μεταλλικά στοιχεία, ενώ άλλες όχι.
Μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες
Μετά την εμμηνόπαυση, η οστική απώλεια πραγματοποιείται με αυξημένο ρυθμό και ενώ το ασβέστιο μπορεί να καθυστερήσει την απώλεια, δε φαίνεται να την εμποδίζει. Επιπλέον, η επίδραση του ασβεστίου σε αυτό το στάδιο της ζωής φαίνεται ότι ποικίλει ανάλογα με τον χρόνο που έχει περάσει από τότε που ξεκίνησε η εμμηνόπαυση. Οι περισσότερες μελέτες αποτυγχάνουν να συσχετίσουν την πρόσληψη ασβεστίου με την απώλεια οστικής μάζας για τα πρώτα 5 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Τα ανεπιθύμητα συμπτώματα των συμπληρωμάτων περιλαμβάνουν ναυτία, δυσκοιλιότητα και ήπιο μετεωρισμό. Ο μεταβολισμός του ασβεστίου βρίσκεται κάτω από τόσο στενό έλεγχο που η συσσώρευση στο αίμα, ή σε ιστούς, λόγω υπερβολικής πρόσληψης είναι σχεδόν απίθανη. Η συσσώρευση οφείλεται σε ανεπάρκεια των μηχανισμών ελέγχου. Τοξικά αποτελέσματα και υπερασβεσταιμία δεν είναι πιθανό να εμφανιστούν με δόσεις από το στόμα μικρότερες των 2000 mg ημερησίως. Παρόλα αυτά, σε μικρά παιδιά η χορήγηση συμπληρώματος πρέπει να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση λόγω του κινδύνου διάτρησης του εντέρου.
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Φάρµακα
- Αλκοόλ: Υπερβολική πρόσληψη αλκοόλ μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του ασβεστίου.
- Αντιόξινα που περιέχουν αργίλιο: Μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του ασβεστίου.
- Αντισπασμωδικά: Μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα ασβεστίου στον ορό.
- Διφωσφονικά: Το ασβέστιο μπορεί να μειώσει την απορρόφησή της ετιδρονάτης (πρέπει να δίνεται με 2 ώρες διαφορά).
- Καρδιακοί γλυκοσίδες: Ταυτόχρονη θεραπεία με παρεντερικά συμπληρώματα ασβεστίου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιακές αρρυθμίες. Συνιστάται ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση.
- Κορτικοστεροειδή: Μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα του ασβεστίου στον ορό.
- Καθαρτικά: Παρατεταμένη χρήση μπορεί να μειώσει την απορρόφηση ασβεστίου.
- Διουρητικά της αγκύλης: Αυξημένη έκκριση ασβεστίου.
- Κινολόνες: Το ασβέστιο μπορεί να μειώσει την απορρόφησή τους, πρέπει να χορηγούνται με 2 ώρες διαφορά.
- Ταμοξιφένη: Τα συμπληρώματα ασβεστίου μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπερασβεστιαιμίας, που αποτελεί μια σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια της χορήγησης του φαρμάκου. Πρέπει να αποφεύγονται τα συμπληρώματα ασβεστίου.
- Τετρακυκλίνες: Το ασβέστιο μπορεί να μειώσει την απορρόφηση των τετρακυκλινών. Πρέπει να χορηγούνται με 2 ώρες διαφορά.
- Θειοζιδικά διουρητικά: Μπορεί να μειώσουν την έκκριση ασβεστίου.
Θρεπτικά συστατικά
- Φθόριο: το ασβέστιο μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του φθορίου και αντίστροφα, γι' αυτό και χορηγούνται με 2 ώρες διαφορά.
- Σίδηρος: Το ανθρακικό ασβέστιο και το φωσφορικό ασβέστιο μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Πρέπει να χορηγούνται με 2 ώρες διαφορά (η απορρόφηση του σιδήρου σε πολλά σκευάσματα που περιέχουν μαζί σίδηρο και ασβέστιο δεν αλλοιώνεται σημαντικά).
- Βιταμίνη D: Αυξημένη απορρόφηση ασβεστίου και αυξημένος κίνδυνος για υπερασβεσταιμία. Η αυξημένη απορρόφηση μπορεί να είναι επιθυμητή για ορισμένες κατηγορίες ατόμων.
- Ψευδάργυρος: Το ασβέστιο μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του ψευδαργύρου.
Βιβλιογραφία: Ross ΕΑ, Szabo NJ, Tebbett IR. Lead content of calcium supplements. JAMA 2000; 284: 1425-1429 Heaney R. Lead in calcium supplements: cause for alarm or celebration? JAMA 2000; 284: 1263-1270 Bucher HC, Guyatt GH, Cook RJ, et al. Effect of calcium supplementation on pregrancy induced hypertension and preeclampsia: A meta-analysis of randomized controlled trials. JAMA 1996; 275: 1113-1117 Herrara JA, Arevala Herrara M, Herrara S, et al. Prevention of preeclampsia by linoleic acid and calcium supplementation: a randomized controlled trial. Obstet Gynecol 1998; 91: 585-590 Thys-Jacobs S, Starkey P, Bernstein D, et al. Calcium carbonate and the premenstrual syndrome: Effects on premenstrual and menstrual symptoms. Am J Obstet Gynecol 1998; 179:444-452 Bonithon-Kronborg O, Giacosa A, et al. Calcium and fibre supplementation in prevention of colorectal adenoma recurrence: Randomized intervention trial. Lancet 2000;356:1300-1306 Hyman J, Baron JA, Dain BJ, et al. Dietary and supplemental calcium and the recurrence of colorectal adenomas. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 1998; 7: 291- 295 Hofstad B, Almendigen K, Vatn M, et al. Growth and recurrence of colorectal polyps: A double-blind 3-year intervention with calcium and antioxidants. Digestion 1998; 59: 148-156 Allender PS, Cutler JA, Follman D, et al. Dietary calcium and blood pressure: A meta analysis of randomised controlled trials. Ann Inter Med 1996; 124: 825-831 Kawano Y, Yoshimi H, Matsuoka H, et al. Calcium supplementation in patients with essential hypertension: assessment by office, home and ambulatory blood pressure. J Hypertens 1998; 16: 1693-1699 Dawson-Hughes B, Harris SS, Krall EA, Dallal GE. Effect of calcium and vitamin D supplementation on bone density in men and women 65 years of age or older. Ν Engl J Med 1997; 337: 670-676 New SA, Bolton-Smith C, Grubb DA, Reid DM. Nutritional infiuences on bone mineral density: a cross sectional study in premenopausal women. Am J Clin Nutr 1997; 65: 1831-1839
