myDiatrofi

Η βρώμη είναι χειμωνιάτικο ποώδες σιτηρό εύκρατων κυρίως περιοχών που ανήκει στο γένος aνena και περιλαβαίνει καλλιεργήσιμα αλλά και άγρια είδη. Έχει μικρότερη απαίτηση θερμότητας και μεγαλύτερη αντοχή στη βροχή σε σχέση με τα υπόλοιπα δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Έτσι, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις περιοχές με δροσερό και υγρό κλίμα όπως τη βορειοδυτική Ευρώπη που καλλιεργείται με επιτυχία ακόμη και στην Ισλανδία. Μπορεί να καλλιεργηθεί είτε το φθινόπωρο (για τη συγκομιδή το καλοκαίρι) είτε την άνοιξη (για συγκομιδή το φθινόπωρο). Η κοινή βρώμη καλύπτει το 80% των εκτάσεων που καλλιεργούνται με βρώμη σε όλο τον κόσμο. Παρουσιάζει δυο τύπους ένα με ταξιανθία μεγάλη προς όλες τις πλευρές της ράχης (στον οποίο ανήκουν οι περισσότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται) και άλλο με ταξιανθία προς το ένα μέρος καθώς και ενδιάμεσους τύπους. Η σημερινή βρώμη προέρχεται από την άγρια κόκκινη βρώμη της Ασίας. Πριν καταναλωθεί ως τρόφιμο χρησιμοποιήθηκε για ιατρικούς λόγους. Είναι πολύ δυναμωτικό δημητριακό, διουρητικό, βοηθά στη γρίπη, τον βήχα και επίσης πολύ θρεπτική για το δέρμα το οποίο το μαλακώνει, το καθαρίζει και το λειαίνει.

Η βρώμη εισήχθηκε στην βόρεια Αμερική από τους πρώτους σκωτσέζους αποίκους της τον 17ο αιώνα. Σήμερα, οι μεγαλύτεροι εμπορικοί παραγωγοί της βρώμης είναι η ρώσικη ομοσπονδία, η ΗΠΑ, η Γερμανία, η Πολωνία και η Φιλανδία. Στην Αγγλία θεωρούσαν τη βρώμη ως «κατώτερο» σιτηρό επειδή δεν μπορούσαν να παρασκευάσουν ψωμί από αυτό, αλλά μόνο «κατώτερα» τρόφιμα όπως το κουάκερ και παξιμάδια. Επίσης το συνδύαζαν με φτωχότερες περιοχές όπου το σιτάρι δεν μπορεί να αναπτυχθεί λόγο της μικρής ηλιοφάνειας, περισσότερων βροχοπτώσεων και λιγότερο εύφορο χώμα. Αντίθετα οι σκωτσέζοι προτιμούσαν και κατανάλωναν σε μεγάλες ποσότητες τη βρώμη.

Η βρώμη χρησιμοποιείται ως τροφή για τον άνθρωπο αλλά και για τα ζώα και ειδικά για τα πουλερικά και τα άλογα. Δεν πωλείται ποτέ με την φλούδα της. Έτσι η λιγότερο επεξεργασμένη της μορφή είναι οι κόκκοι βρώμης. Δεδομένου ότι η βρώμη είναι πολλές φορές ακατάλληλη για την παρασκευή ψωμιού, χρησιμοποιείται ως κουάκερ που παρασκευάζεται από αποφλοιωμένη ή μη βρώμη, καθώς επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μπισκότα και παξιμάδια στα οποία έχει προστεθεί και αλεύρι σίτου. Το αλεύρι από βρώμη μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί σε ποικίλα αλλά ψημένα αγαθά και δημητριακά και ως συστατικό μέσα σε μούσλι. Ένα άλλο προϊόν ευρύτατα διαδεδομένο που βρίσκεται σχεδόν σε όλα τα ράφια των καταστημάτων είναι οι νιφάδες βρώμης οι οποίες προκύπτουν από την επεξεργασία με ατμό. Κέικ βρώμης, ψωμιά βρώμης, χυλός βρώμης αλλά και σούπες ή άλλα προϊόντα αρτοποιίας είναι μερικές από τις μαγειρικές εφαρμογές της βρώμης. Άριστη επιλογή για πρωινό, κρατάει μακριά το αίσθημα της πείνας σχεδόν μέχρι το μεσημέρι. Η κατανάλωση μπισκότου με ακατέργαστη βρώμη ολοένα και αυξάνεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Η βρώμη περιστασιακά χρησιμοποιείται από τη Μεγάλη Βρετανία για την παρασκευή μπύρας. Επιπλέον χρησιμοποιείται ως κύριο υλικό για την παραγωγή δεμάτων άχυρου από βρώμη, φυτικού γάλακτος και καλλυντικές κρέμες.  

Η βρώμη έχει σημαντικές ιδιότητες διότι περιέχει ένα τύπο φυτικής διαλυτής ίνας γνωστή ως β-γλυκάνη. Η β-γλυκάνη ανήκει στην κατηγορία των μη εύπεπτων πολυσακχαριτών που βρίσκεται ευρέως στη φύση σε τέτοιες πηγές όπως τις βρώμες, το κριθάρι, τη ζύμη, τα βακτηρίδια, τα άλγη και τα μανιτάρια. Έχει την ιδιότητα να μειώνει τα επίπεδα ολικής και LDL χοληστερόλης στο αίμα χωρίς να επηρεάσει τα επίπεδα των λιποδιαλυτών αντιοξειδωτικών βιταμινών. Ο λόγος που η β-γλυκάνη μειώνει την LDL χοληστερόλη, δεν είναι γνωστός. Ένας πιθανός μηχανισμός είναι ότι η β-γλυκάνη προσδένεται στα χολικά οξέα ή αυξάνει το εντερικό ιξώδες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια μειωμένη επαναπορρόφηση των χολικών οξέων και αυξημένη απέκκριση κοπρανωδών χολικών οξέων. Τα ποσοστά της β-γλυκάνης στα διάφορα προϊόντα βρώμης ανά 100γρ. είναι: πίτουρο βρώμης μεγαλύτερο από 5,5% και μέχρι 23,0% και το αλεύρι βρώμης 4%.

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2003 από την ιατρική ομάδα της Αμερικής επιβεβαιώνει ότι τρώγοντας τα υψηλά τρόφιμα σε ίνες, όπως η βρώμη, βοηθάει στο να αποτραπούν οι καρδιακές παθήσεις. Σχεδόν 10.000 αμερικανικοί ενήλικοι συμμετείχαν σε αυτήν την μελέτη η οποία  διήρκησε 19 έτη. Εν τω μεταξύ εντοπίστηκαν 1.843 περιπτώσεις των στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων (CHD) και 3.762 περιπτώσεις της καρδιαγγειακής πάθησης (cvd). Οι άνθρωποι που κατανάλωναν περισσότερες φυτικές ίνες, 21 γραμμάρια ανά ημέρα, είχαν 12% λιγότερο CHD και 11% λιγότερο cvd έναντι εκείνων που κατανάλωναν λιγότερες, περίπου 5 γραμμάρια ανά ημέρα. Εκείνοι που κατανάλωναν υδροδιαλυτές φυτικές ίνες ( π.χ β-γλυκάνη) ευημερούσαν ακόμα καλύτερα με μια μείωση της τάξεως του 15% του κινδύνου CHD και μια μείωση κινδύνου της τάξεως 10% cvd. Είναι σημαντικά και τα καρδιαγγειακά οφέλη για τις μετεμμηνοπαυστικές γυναίκες. Καταναλώνοντας βρώμη τουλάχιστον 6 φορές κάθε εβδομάδα είναι  ιδιαίτερα θετικό για τις μετεμμηνοπαυστικές γυναίκες με υψηλή χοληστερόλη, υψηλή πίεση αίματος ή άλλα σημάδια καρδιαγγειακής πάθησης (CAD). Μελέτες επίσης έδειξαν ότι η β-γλυκάνη έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στο διαβήτη. Οι ασθενείς με τύπο 2 διαβήτη που καταναλώνουν προϊόντα βρώμης, κυρίως λόγο της β-γλυκάνης, έχουν πολύ χαμηλότερες ανόδους το σάκχαρο του αίματος τους έναντι εκείνων που καταναλώνουν το άσπρο ρύζι ή το ψωμί. Για αυτό καλό είναι να αρχίσει την ημέρα του κάποιος διαβητικός με τρόφιμα σταθεροποίησης του σακχάρου αίματος όπως η βρώμη που μπορεί καταστήσει ευκολότερο να κρατήσει τα επίπεδα σακχάρου αίματος υπό έλεγχο το υπόλοιπο της ημέρας.
Η βρώμη μετά από το καλαμπόκι (αραβόσιτος) έχουν την υψηλότερη  περιεκτικότητα σε λιπίδια σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο δημητριακό. Η βρώμη είναι το μόνο δημητριακό που περιέχει την α-σφαιρίνη. Η σφαιρίνη είναι ουσία (πρωτεΐνη) που συνδέεται με το μόριο της αίμης για να σχηματιστεί το μόριο της αιμοσφαιρίνης. Η σφαιρίνη υποδιαιρείται σε τέσσερα τμήματα, που επειδή έχουν σχήμα αλυσίδας καλούνται αλυσίδες της σφαιρίνης. Οι τέσσερες αυτές αλυσίδες της σφαιρίνης δεν είναι όλες ίδιες μεταξύ τους, αλλά μόνο ανά δύο. Έτσι οι δύο από αυτές χαρακτηρίζονται ως α-αλυσίδες της σφαιρίνης και οι άλλες δύο ως β-αλυσίδες της σφαιρίνης. Η δευτερεύουσα πρωτεΐνη της βρώμης είναι η προλαμίνη. Η πρωτεΐνη της βρώμης είναι σχεδόν ισοδύναμη στην ποιότητα με τη πρωτεΐνη σόγιας σύμφωνα με τη Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.
Η κοιλιοκάκη είναι ασθένεια του λεπτού εντέρου με ατροφία των λαχνών και επακόλουθη μείωση της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών προκαλούμενη από τη γλουτένη η οποία βρίσκεται στο σίτο, τη σίκαλη, το κριθάρι και τη βρώμη. Οι πρόσφατες μελέτες σε ενηλίκους έχουν δείξει ότι η βρώμη, παρά το μικρό ποσό γλουτένης που περιέχει, ανέχεται καλά.

Η βρώμη είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μεταλλικά στοιχεία, φυτικές ίνες και ιχνοστοιχεία. Οι θερμίδες της βρώμης ανά μερίδα 40 γραμμαρίων είναι περίπου 142 Kcal.

Διατροφική αξία της βρώμης

Η βρώμη περιέχει ανά 40 γραμμάρια (μερίδα):

Τα είδη βρώμης είναι:

1. Το πλιγούρι βρώμης (στιγμιαία βρώμη). Αυτό το είδος είναι πολύ λεπτό, είναι προμαγειρεμένη βρώμη που χρειάζεται μόνο να αναμιχθεί με καυτό υγρό. Συνήθως προσθέτουν αρωματικές ουσίες και αλάτι.  
2. Ολόκληροι κόκκοι βρώμης. Οι κόκκοι βρώμης υποβάλλονται σε επεξεργασία ελάχιστα και μόνο η εξωτερική φλούδα αφαιρείται. Είναι πολύ θρεπτικοί, αλλά δύσκολα μασιούνται και πρέπει να μαγειρευτούν για αρκετή ώρα.
3. Νιφάδες βρώμης. Αυτές είναι λεπτές νιφάδες βρώμης που μαγειρεύονται σε περίπου τρία ή τέσσερα λεπτά. Είναι μια καλή επιλογή για την παρασκευή μπισκότου.
4. Κυματιστή βρώμη (ξεφλουδισμένη). Αυτοί είναι κόκκοι βρώμης που βράζουν στον ατμό, παίρνουν κυματιστή μορφή και ξεφλουδίζονται έτσι ώστε μαγειρεύουν γρήγορα. Παρασκευάζεται ως δημητριακό προγευμάτων, προστίθεται ακατέργαστη στα μίγματα μούσλι ή χρησιμοποιείται για την παρασκευή μπισκότου. Η κανονική κυματιστή βρώμη παίρνει περίπου πέντε λεπτά στο μάγειρα. Εάν βιάζεστε, δοκιμάστε τη στιγμιαία βρώμη που είναι λεπτότερη νιφάδα και έτσι μαγειρεύεται γρηγορότερα.  
5. Ιρλανδική /σκωτσέζικη βρώμη (κουάκερ). Αυτοί είναι κόκκοι που έχουν τεμαχιστεί σε μικρά δύο ή τρία κομμάτια. Ο χρόνος μαγειρέματος είναι αρκετά πιο μακροχρόνιος απ' ότι η κυματιστή βρώμη.

Μερικές από τις συνταγές μας με βρώμη είναι: μπάρες δημητριακών με βρώμη, μπιφτέκια με βρώμη, μπισκότα “Cookies” με ξηρούς καρπούς και μπάρα διαβητικών με δαμάσκηνο.