Το πεπόνι είναι ένα φρούτο με πολλές ευεργετικές ιδιότητες, θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες. Τα πεπόνια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, γι' αυτό και δεν έχουν πολλές θερμίδες (34 θερμίδες ανά 100 γρ.). Όσο πιο πορτοκαλί είναι το εσωτερικό τους τόσο περισσότερη καροτίνη διαθέτουν. Το πεπόνι αποτελεί ένα από τα πιο γευστικά και διαδεδομένα καλοκαιρινά φρούτα. Τα γλυκά πεπόνια ανήκουν στην οικογένεια των κολοκυνθοειδών, οικογένεια φρούτων και λαχανικών που περιλαμβάνει τα αγγούρια, τις κολοκύθες, τα κολοκυθάκια, τα πεπόνια και τα καρπούζια. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες πεπονιών και πολλά διαφορετικά μεγέθη. Έχουν σκληρή φλούδα και πολύ ζουμερή και δροσερή σάρκα, που στη μέση έχει μια κοιλότητα γεμάτη ανοιχτόχρωμα κουκούτσια που τρώγονται. Τα πεπόνια χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα καλοκαιρινά, που περιλαμβάνουν εκείνα με τις γραμμώσεις στη φλούδα τους, και τα χειμωνιάτικα, που έχουν φλούδα λεία ή με λεπτές γραμμές σε χρώμα απαλό ή έντονο κίτρινο και λεπτή ανοιχτόχρωμη σάρκα.
Ιστορία του πεπονιού
Τα πεπόνια προέρχονται από την Αφρική ή την Ασία. Πολλά άγρια είδη του γένους Cucumis συναντώνται στην «μαύρη ήπειρο», όμως η νέα μοριακή γενετική ανάλυση έδειξε ότι τα άγρια φυτά, από τα οποία προέρχεται το σημερινό πεπόνι, κατάγεται τελικά από την Ασία και πιθανότατα από την περιοχή των Ιμαλάιων. Είναι γνωστά στην Κίνα εδώ και 3.000 χρόνια περίπου. Τα πρώτα πεπόνια ήταν πικρά , έμοιαζαν με αγγούρια και δεν τρώγονταν ωμά. Σταδιακά , με τις διασταυρώσεις άρχισαν να αναπτύσσονται φρούτα πιο γλυκά , τα οποία έφεραν οι Μαυριτανοί στην Ισπανία από την Περσία ή την Αφρική. Στη συνέχεια, έγιναν γνωστά στην Ιταλία , ενώ γύρω στο 150 αιώνα ήταν πολύ δημοφιλή στη Γαλλία. Ο Χριστόφορος Κολόμβος έφερε τα πεπόνια στο Νέο Κόσμο με «φυσικό » τρόπο: οι άντρες του, όταν έτρωγαν πεπόνι, πετούσαν τους σπόρους στο έδαφος, οι οποίοι και καρποφόρησαν. Σήμερα βρίσκουμε πεπόνια στα περισσότερα ζεστά μέρη του κόσμου.
Στην Ελλάδα οι μεγαλύτερες καλλιέργειες πεπονιού απαντώνται στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, ενώ, παγκοσμίως, τα σκήπτρα της παραγωγής κρατά η Κίνα και ακολουθούν η Ισπανία, η Τουρκία, το Ισραήλ, και οι Η.Π.Α.
Ζουμερό, γλυκό και δροσιστικό, το πεπόνι είναι το πιο γκουρμέ φρούτο. Το πεπόνι δεν έχει μόνο απολαυστική γεύση, διαθέτει και διατροφικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο για τον οργανισμό, αφού:
Οφέλη για την υγεία
| ||
Επιλογή, Συντήρηση, Χρήση
Πως διαλέγω καλό πεπόνι
Τα πεπόνια πρέπει να είναι βαριά σχετικά με το μέγεθός τους και να έχουν γλυκό άρωμα. Όσο πιο ώριμο είναι, τόσο πιο θρεπτικό θεωρείται. Αν είναι πολύ έντονη η μυρωδιά τους, μπορεί να είναι παραγινωμένα. Πατώντας απαλά το μίσχο τους με το δάχτυλό σας πρέπει να «υποχωρεί» ελαφρώς. Βεβαιωθείτε ότι το φρούτο δεν έχει αρχίσει να σαπίζει. Η φλούδα πρέπει να είναι χοντρή, χωρίς σημάδια, με καλό χρώμα ανάλογα με τον τύπο του πεπονιού. Επίσης πρέπει να προσέξουμε να μην είναι σε κάποιο σημείο της επιφάνειας του μαλακό, γιατί αυτό σημαίνει ότι είναι χτυπημένο και δεν πρέπει να καταναλωθεί εκείνο το σημείο, διότι υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης. Για να ωριμάσει ένα πεπόνι, αρκεί να παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου.
Πως να το συντηρείτε
Τα ώριμα πεπόνια διατηρούνται σε δροσερό, αεριζόμενο χώρο. Πριν το βάλετε στο ψυγείο, τυλίξτε το πεπόνι με διάφανη μεμβράνη ή βάλτε το σε σακούλα πλαστική για να μη διαποτίσει τα άλλα τρόφιμα με το άρωμά του. Μπορείτε να φτιάξετε μπαλάκια ή κύβους από πεπόνι και να τα βάλετε στην κατάψυξη σε χαρτονένια κουτιά μέχρι και τρεις μήνες, σκέτα είτε σε ελαφρύ σιρόπι.
Καλό είναι να πλένετε να χέρια σας και όλα τα σκεύη πριν και μετά την κοπή του πεπονιού. Επιπλέον σας συνιστούμε να ξεπλύνετε ολόκληρο το πεπόνι κάτω από δροσερό τρεχούμενο νερό και να τρίψετε απαλά τη φλούδα με σφουγγάρι και στη συνέχεια το στεγνώσετε με μια πετσέτα πριν το τεμαχίσετε. Αυτή η διαδικασία καθαρισμού βοηθάει να αφαιρέσετε την ανεπιθύμητη βακτηριακή μόλυνση του πεπονιού μετά την κοπή του.
Όταν κοπεί το πεπόνι διατηρείται σε θερμοκρασία δωματίου το πολύ για 2 ώρες. Όσον αφορά τη συντήρησή του, καλό είναι να φυλάσσεται στο ψυγείο, με λίγη μεμβράνη συντήρησης τροφίμων και όχι κομμένο σε τεμάχια, διότι αφυδατώνεται και αλλοιώνεται η γεύση του.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης
Τα αρωματικά ώριμα πεπόνια τρώγονται ωμά, σε φρουτοσαλάτες (σερβιρισμένα και μέσα στη φλούδα τους) ή ως ορεκτικό με χοιρομέρι Πάρμας (προσούτο) ή σαλάμι. Το πεπόνι μπορεί να σερβιριστεί κομμένο σε φέτες, μπαλάκια ή κύβους.
Χτυπώντας το στο μίξερ φτιάχνουμε γρανίτα, παγωτό, χυμό, αναψυκτικό (σε συνδυασμό με ανθρακούχο νερό). Ψιλοκομμένες φέτες πεπονιού με γιαούρτι και ψιλοκομμένο φρέσκο δυόσμο. Ταιριάζει υπέροχα σαν χυμός με το ροδάκινο. Όμως, μην αφήνεται το πεπόνι κομμένο σε φέτες για πολλή ώρα, διότι ότι η βιταμίνη C που περιέχει, καταστρέφεται γρήγορα εάν εκτεθεί στον αέρα. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να καταναλώνεται αμέσως μετά αφού θα κοπεί.
Πρέπει πάντα να είναι παγωμένο. Λίγο αλάτι και πιπέρι ή τριμμένο τζίντζερ τονίζουν τη γεύση του. Τα μικρά και στρογγυλά πεπόνια μπορείτε να τα κόψετε στη μέση, να βγάλετε τους σπόρους και να τα γεμίσετε με coulis από φραμπουάζ ή παγωτό.
Στα μικρά πεπόνια κόβετε το πάνω μέρος και αδειάζετε τους σπόρους. Μπορείτε να σουρώσετε τους σπόρους πάνω από κόσκινο στερεωμένο σε μπολ για να μη χάσετε το χυμό τους.
Οι σπόροι, όταν στεγνώσουν, ψήνονται στο φούρνο και γίνονται υπέροχο σνακ.
Το πεπόνι ταιριάζει και με αλμυρές και με γλυκές γεύσεις. Γίνεται δροσιστική σαλάτα μαζί με αγγούρι, χυμό λεμονιού, ελαφρύ τυρί κρέμα ή ντρέσινγκ γιαουρτιού ή βινεγκρέτ από λεμόνι. Προσθέτετε κύβους από μπλε τυρί όπως cambozola ή dolcelatte.
Οι κύβοι πεπονιού τονίζουν γευστικά το κρύο κοτόπουλο, τις γαρίδες και τα θαλασσινά με ελαφριά μαγιονέζα. Μπορείτε να φτιάξετε μπάλες από πεπόνια διαφορετικού χρώματος (άσπρο, κίτρινο, πορτοκαλί , ακόμα και καρπούζι), να τις βάλετε όλες σε ένα γυάλινο μπολ και να σερβίρετε το μείγμα παγωμένο με λίγη ζάχαρη, αν είναι απαραίτητο. Για διακόσμηση μπορείτε να προσθέσετε κλαράκια μέντας ή άνθη νεροκάρδαμου. Τα πεπόνια γίνονται δροσιστικά σορμπέ, φρουτόκρεμες, μους και παγωτά. Επίσης, με το πεπόνι μπορείτε να φτιάξετε εξαιρετική μαρμελάδα και να την αρωματίσετε με κομματάκια τζίντζερ. Τα κομμάτια του πεπονιού γίνονται τουρσί με το οποίο μπορείτε να συνοδεύσετε ζεστά και κρύα κρεατικά ή κρύο χοιρομέρι και πουλερικά. Και η φλούδα του πεπονιού γίνεται τουρσί, αν αφαιρέσετε το εξωτερικό σκληρό τμήμα της και αφήσετε μόνο το εσωτερικό.
Μια μέτρια μερίδα πεπόνι 134 γρ. περιέχει:
Νερό | (gr.) | 121 |
Ενέργεια | (Kcal) | 46 |
Πρωτεΐνες | (gr.) | 1 |
Λιπαρά | (gr.) | 0 |
Υδατάνθρακες | (gr.) | 12 |
Φυτικές Ίνες | (gr.) | 1 |
Ασβέστιο | (mg) | 12.1 |
Σίδηρο | (mg) | 0.3 |
Μαγνήσιο | (mg) | 16.1 |
Φώσφορο | (mg) | 20.1 |
Κάλιο | (mg) | 358 |
Νάτριο | (mg) | 21.4 |
Ψευδάργυρο | (mg) | 0.2 |
Βιταμίνη C | (mg) | 49.2 |
Θειαμίνη | (mg) | 0.1 |
Ριβοφλαβίνη | (mg) | 0.0 |
Νιασίνη | (mg) | 1 |
Βιταμίνη B-6 | (mg) | 0.1 |
Βιταμίνη A | (IU) | 4532 |
Amaro AL, Beaulieu JC, Grimm CC et al. Effect of oxygen on aroma volatiles and quality of fresh-cut cantaloupe and honeydew melons. Food Chemistry, Volume 130, Issue 1, 1 January 2012.
de Melo, MLS, Narain N and Bora PS. Characterisation of some nutritional constituents of melon (Cucumis melo hybrid AF-522) seeds. Food Chemistry, Volume 68, Issue 4, March 2000.
Gonda I, Bar E, Portnoy V et al. Branched-chain and aromatic amino acid catabolism into aroma volatiles in Cucumis melo L. fruit. J Exp Bot. 2010 Feb;61(4):1111-23.
Ismail HI, Chan KW, Mariod AA et al. Phenolic content and antioxidant activity of cantaloupe (cucumis melo) methanolic extracts. Food Chemistry, Volume 119, Issue 2, 15 March 2010.
Kourkoutas D, Elmore JS and Mottram DS. Comparison of the volatile compositions and flavour properties of cantaloupe, Galia and honeydew muskmelons. Food Chemistry, Volume 97, Issue 1, July 2006.
Laur LM and Tian L. Provitamin A and vitamin C contents in selected California-grown cantaloupe and honeydew melons and imported melons. Journal of Food Composition and Analysis, Volume 24, Issue 2, March 2011.
Milind P and Kulwnt S. Musk melon is eat-must melon. Int Res J Pharm (IRJP) 2011, 2(8): 52-57.
Napier AB, Crosby KM and Park SO. Identifying Molecular Markers Correlating with High Beta-carotene Content in Muskmelon. HortScience, Jul 2006; 41: 1049.
Sebastian P, Schaefer H, Telford IR et al. Cucumber (Cucumis sativus) and melon (C. melo) have numerous wild relatives in Asia and Australia, and the sister species of melon is from Australia. Proc Natl Acad Sci U S A. 2010 Aug 10;107(32):14269-73.
Ukuku DO and Sapers GM. Effect of time before storage and storage temperature on survival of Salmonella inoculated on fresh-cut melons. Food Microbiology, Volume 24, Issue 3, May 2007.