Υπάρχουν πάνω από 7.000 γνωστές ποικιλίες μήλων, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αναφέρουμε εδώ παρά μόνο ένα ελάχιστο δείγμα. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στην αγορά μπορούμε να βρούμε 12 διαφορετικά είδη, αν και στα φυτώρια υπάρχουν διαθέσιμες περισσότερες ποικιλίες για όσους θέλουν να φυτέψουν μήλα στον κήπο τους. Την ελληνική παραγωγή μήλων χαρακτηρίζει κυρίως την ομάδα ποικιλιών Red Delicious. Μήλα εισάγουμε από διάφορες χώρες. Τα πρώτα έρχονται από την Ιταλία (κόκκινα, κίτρινα και πράσινα) στις αρχές του χειμώνα. Από το Φεβρουάριο και μετά εισάγουμε από την Αμερική (κόκκινα και κίτρινα) και από τον Απρίλιο και μέχρι το καλοκαίρι από τη Χιλή (κόκκινα και πράσινα). Μήλα όμως εισάγουμε και από την Τουρκία και σπανιότερα από τη Γαλλία.
Φυτεύοντας τις δικιές σας μηλιές, θα μπορείτε να απολαμβάνετε φρούτα με εξωτικό άρωμα, όπως τα Pine Golden Pippin με γεύση ανανά ή τα Ananas Reinette ή τα Winter Bananas που έχουν κρεμώδη υφή και γεύση μπανάνας όταν ωριμάσουν. Η ποικιλία D’ Arcy Spice έχει μικρά μήλα με χρυσαφένιο χρώμα και άρωμα κανέλας και πιπεριού, ενώ η ποικιλία Anisa είναι από εκείνες που έχουν άρωμα γλυκάνισου. Επίσης υπάρχουν μήλα που το άρωμά τους θυμίζει πεπόνι, φράουλα, βατόμουρο, ροδάκινο, λεμόνι ή ακόμα και μάραθο.
Στη Βρετανία, άλλες ποικιλίες μήλων προορίζονται για κατανάλωση και άλλες για μαγείρεμα. Αντίθετα, στις υπόλοιπες χώρες δεν υπάρχει τέτοια διάκριση, παρόλο που κάποια μήλα θεωρούνται κατάλληλα για την παραγωγή μηλίτη. Πολλές απ’ αυτές τις ποικιλίες έχουν όξινη γεύση αλλά τρώγονται ευχάριστα.
Μήλα για επιδόρπιο
Ashmead 's Kernel: Αυτή η σχετικά πρόσφατη ποικιλία πρωτοκαλλιεργήθηκε στο Γκλόστερ το 17ο αιώνα. Η σάρκα τους έχει μια γευστική ισορροπία όξινου και γλυκού και κατά περιόδους έχει μια δυνατή γεύση γλυκάνισου.
Beauty of Bath: Μια εντυπωσιακή ποικιλία με επίπεδο και πράσινο καρπό με κόκκινες πινελιές και γλυκιά, χυμώδη σάρκα. Τα μήλα της ποικιλίας αυτής είναι καλό να τρώγονται αμέσως μόλις κοπούν από το δέντρο, γιατί σαπίζουν πολύ γρήγορα. Γι’ αυτό και είναι δύσκολο να τα βρείτε στα καταστήματα.
Blenheim Orange: Η ποικιλία ανακαλύφθηκε όταν το δέντρο φύτρωσε έξω από έναν τοίχο στο παλάτι του Μηλέναϊμ και ονομάστηκε έτσι με την άδεια του δούκα του Μάρλμπορο, αν και έχει έξι με επτά συνώνυμα. Τα μήλα αυτά έχουν γεύση που θυμίζει καρύδι και καταναλώνονται και ωμά, ως επιδόρπιο, αλλά χρησιμοποιούνται και σε συνταγές όπως η σαρλότ και η πουτίγκα μήλου.
Braeburn: Αυτό το ζουμερό μήλο με την απαλή ανοιχτοπράσινη φλούδα και τις κόκκινες πινελιές είναι ιδανικό για επιδόρπιο. Τα Braeburn καλλιεργούνται μόνο στο νότιο ημισφαίριο γιατί χρειάζονται δυνατό φως.
Cox's Orange Pippin: Πρασινοκίτρινα μήλα μεσαίου μεγέθους με πορτοκαλοκόκκινες πινελιές. Η σάρκα τους είναι τραγανή, χυμώδης και γλυκιά αλλά και κάπως όξινη, στοιχεία που την κάνουν μια ποικιλία από τις καλύτερες και τις δημοφιλείς του κόσμου. Είναι ιδανικά τόσο για επιδόρπιο όσο και για μαγείρεμα.
Crispin: Μεγάλα μήλα με απαλό κιτρινοπράσινο χρώμα και σκληρή, ζουμερή και άσπρη σάρκα. Διακρίνονται για την ευχάριστη, διακριτική τους γεύση.
Discovery: Μήλα που προέρχονται από ποικιλία Worcester Pearmain. Είναι η πρώτη ποικιλία μήλων που κυκλοφόρησε στο Βρετανικό εμπόριο. Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά, με κατακόκκινο φωτεινό χρώμα και σκληρή, τραγανή και άσπρη σάρκα. Καλό είναι να καταναλώνονται μόλις κοπούν από το δέντρο.
Egremont Russet: Έχουν σκληρή πορώδη φλούδα που επιτρέπει στο νερό να εξατμίζεται δίνοντας στη σάρκα τους πιο πυκνή υφή και πιο έντονη γεύση καρυδιού. Τα βρίσκουμε πολύ εύκολα. Έχουν καστανόχρυσο χρώμα, κάποιες φορές με πορτοκαλί τόνους και είναι τραγανά και πολύ γλυκά. Είναι ιδανικά για επιδόρπιο και για μαγείρεμα και συνδυάζονται ωραία με τυρί.
Elstar: Γλυκά, τραγανά και χυμώδη μήλα, διασταύρωση του Ingrid Marie και Golden Delicious. Η ποικιλία αυτή πρωτοδημιουργήθηκε στην Ολλανδία, σήμερα όμως καλλιεργείται σε όλη την Ευρώπη. Η συγκομιδή τους γίνεται στα μέσα του φθινοπώρου και διατηρούνται για 3-4 μήνες.
Empire: Μήλα από την Αμερική με σκούρα κόκκινη γυαλιστερή φλούδα, κατάλληλα για μαγείρεμα. Είναι πιο γευστικά τρώγονται ωμά. Η σάρκα τους είναι τραγανή, με πράσινο χρώμα και ελαφρώς όξινη γεύση.
Fuji: Μήλα γλυκά με πρασινοκίτρινη φλούδα, ρόδινους τόνους και άσπρη, τραγανή και χυμώδη σάρκα. Κατάλληλη και για μαγείρεμα.
Gala: Μήλα πολύχρωμα από τη Νέα Ζηλανδία. Η φλούδα τους είναι κίτρινη με έντονες πορτοκαλί και κόκκινες πινελιές. Η σάρκα τους είναι κίτρινη, γλυκιά, τραγανή και χυμώδης. Τρώγονται κατά προτίμηση όταν είναι φρέσκα, είτε ως επιδόρπιο, είτε ως συστατικό κάποιας συνταγής. Τα Royal Gala είναι παρόμοια αλλά έχουν κατακόκκινη φλούδα.
Golden Delicious: η ποικιλία αυτή δημιουργήθηκε κατά τύχη στην Αμερική, αλλά τα χρυσά μήλα με κωνικό σχήμα και τις «φακίδες» στη φλούδα διαδόθηκαν γρήγορα. Όταν είναι ώριμα, η σάρκα τους έχει χρώμα κρεμ, είναι τραγανή και χυμώδης με διακριτική γεύση. Στο εμπόριο κυκλοφορούν είτε άγουρα είτε πολύ ώριμα. Είναι κατάλληλα για μαγείρεμα αλλά τρώγονται και ως επιδόρπιο.
Granny Smith ή Ξινόμηλα: τα μεγάλα μήλα αυτής της ποικιλίας, που πρωτοκαλλιεργήθηκαν στην Αυστραλία, έχουν έντονο πράσινο χρώμα και κιτρινίζουν καθώς ωριμάζουν. Συνήθως πωλούνται πριν ωριμάσουν. Έχουν σφιχτή και τραγανιστή σάρκα και κάπως όξινη γεύση.
Greensleeves: Προέρχονται από τη διασταύρωση James Grieνe και Golden Delicious. Έχουν εντονότερο άρωμα και πιο όξινη γεύση από τα James Grieνe. Είναι ποικιλία πρώιμης καρποφορίας και πρέπει να τρώγονται αμέσως μετά τη συγκομιδή.
Ida Red: Γνωστά για τη σως μήλου που παρασκευάζεται στη Β. Αμερική. Τα Ida Red προέρχονται από την Αμερική. Έχουν πιο όξινη γεύση από εκείνα που καλλιεργούνται στην Ευρώπη.
James Grieve: Ποικιλία που αναπτύχθηκε στο Εδιμβούργο της Σκοτίας στο τέλος του 19ου αιώνα. Η σάρκα τους έχει όξινη γεύση, είναι χυμώδης αλλά ευπαθής. Είναι κατάλληλα για μαγείρεμα αλλά και για επιδόρπιο. Ως πρώιμα, δε διατηρούνται πολύ και καλύτερα να καταναλώνονται 2-3 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή.
Jonagold: Προέρχονται από διασταύρωση των Jonathan και Golden Delicious. Είναι μεγάλα και στρογγυλά και η φλούδα τους έχει κίτρινο και πράσινο χρώμα σε ορισμένα σημεία. Έχουν μαλακιά λευκή σάρκα και υπέροχη γεύση. Τρώγονται φρέσκα και μαγειρεμένα.
Jonathan: Μήλα μικρά, στρογγυλά, με πορτοκαλοκόκκινη φλούδα, από τη Β. Αμερική. Η σάρκα τους είναι λευκή και χυμώδης, με ελαφρώς όξινη γεύση. Κατάλληλα για μαγείρεμα.
Katy: Μήλα έντονα χρωματισμένα, πρώιμης καρποφορίας, που αναπτύχθηκαν στη Σουηδία από την ποικιλία Worcester Pearmain. Έχουν μικρό μέγεθος, που αρέσει στα παιδιά, και σάρκα τραγανή, γλυκιά και χυμώδη. Καταναλώνονται αμέσως μετά τη συγκομιδή.
Kidd 's Orange Red: Προέρχονται από τη Νέα Ζηλανδία, από την ποικιλία Cox 's Oraηge Pippin. Πεντανόστιμα τραγανά μήλα με αρωματική γεύση. Χρειάζονται πολύ ήλιο για να αναπτύξουν πλήρως το χρώμα και το άρωμά τους , γι' αυτό και δεν καλλιεργούνται με επιτυχία στη Β. Ευρώπη.
Laxton 's Fortune: Η ποικιλία αυτή είναι διασταύρωση Cox's Oraηge Pippin και Wealthy. Τα μήλα έχουν φλούδα κιτρινωπή με έντονες κόκκινες αποχρώσεις και σάρκα γλυκιά, αρωματισμένη και χυμώδη.
Laxton 's Superb: Η φλούδα τους έχει πρασινοκίτρινο χρώμα με λίγο κόκκινο σε ορισμένα σημεία. Τρώγονται ωμά αλλά και μαγειρεμένα, είναι τραγανά και έχουν πλούσιο χυμό. Η γεύση τους είναι γλυκιά και ελαφρώς όξινη.
Mclntosh: Προέρχονται από τον Καναδά και είναι δημοφιλή σε όλη τη Β. Αμερική. Έχουν βαθυκόκκινη φλούδα που γυαλίζει υπέροχα αλλά είναι αρκετά σκληρή. Η σάρκα τους είναι ωχρή και μαλακιά με γεύση που θυμίζει φράουλα.
Orleans Reinette: Τα μήλα αυτής της ποικιλίας, που είναι μία από τις καλύτερες της αγοράς, είναι μεγάλα σε μέγεθος και έχουν φλούδα σκληρή και χρυσοκόκκινη με λίγες πορτοκαλιές ανταύγειες. Η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και χυμώδης. Τα μήλα αυτά τρώγονται με όλους τους τρόπους.
Pink Lady: Μια ωραία ποικιλία από την Αυστραλία που προήλθε από διασταύρωση Golden Delicious και Lady Williams. Μήλα μεγάλα σε μέγεθος, κατάλληλα για κάθε χρήση. Έχουν γλυκιά και αρωματική γεύση.
Pomme d Άpi: Γνωστά και ως Lady, τα εντυπωσιακά αυτά μήλα έχουν φλούδα κίτρινες με κόκκινες ανταύγειες. Είναι όψιμα φρούτα που διατηρούντα για καιρό.
Red Delicious: Μήλα που προέρχονται από τη Β. Αμερική και πρωτοκαλλιεργήθηκαν το 19ο αιώνα. Έχουν ιδιαίτερα γλυκιά γεύση αλλά σκληρή φλούδα. Καλλιεργούνται και στην Ευρώπη αλλά όχι πάντα με επιτυχία.
Spartan: Άλλη μια ποικιλία μήλων από τον Καναδά που αναπτύχθηκε το 1926 από τη διασταύρωση των ποικιλιών Mclntosh και Newton 's Pippin. Τα μήλα αυτής της ποικιλίας έχουν πάρει τη σκληρή φλούδα από τα Mclntosh, αλλά η γεύση τους είναι πολύ αρωματική.
Worcester Pearmain: Μήλα με κωνικό σχήμα και κίτρινο χρώμα που έχουν κατακόκκινες ανταύγειες. Η σάρκα τους είναι χυμώδης και η γεύση τους θυμίζει φράουλα. Τρώγονται αμέσως μετά τη συγκομιδή. Χρησιμοποιούνται και στη μαγειρική.
Μήλα για μαγείρεμα
Bramley’s Seedling: Πρόκειται ίσως για τα μήλα μαγειρικής. Είναι μεγάλα και πράσινα, κάποιες φορές με ελάχιστο κόκκινο, και έχουν τραχιά, λευκή, χυμώδη και όξινη σάρκα, που μπορεί να γίνει ένας πολύ αφρώδης πολτός. Είναι, επίσης, κατάλληλα για ψήσιμο στο φούρνο και αποτελούν τη βάση για σως μήλου.
Grenadier: Μήλα με κάπως ακανόνιστο κωνικό σχήμα και κίτρινη φλούδα. Η σάρκα είναι λίγο όξινη, σφιχτή και χυμώδης, με αχνό πράσινο χρώμα. Διαλύεται εύκολα κατά το μαγείρεμα. Τα Grenadier διατηρούνται λίγο καιρό.
Howgate Wonder: Τα μήλα αυτής της ποικιλίας μπορεί να είναι πολύ μεγάλα, το 1997 ένα απ' αυτά είχε φτάσει τα 1,6 κιλά σπάζοντας το παγκόσμιο ρεκόρ! Η σάρκα τους, που είναι λευκή και χυμώδης, διαλύεται κατά το μαγείρεμα, ενώ η γεύση τους δε θεωρείται ιδιαίτερα καλή, γι' αυτό και η ποικιλία αυτή καλλιεργείται κυρίως για την εμφάνισή της.
Reverend W. Wilkes: Μεγάλα μήλα κωνικού σχήματος, με φλούδα σε χρώμα λευκό και ανοιχτό πράσινο. Η κάτασπρη σάρκα τους είναι τραγανή, χυμώδης και όξινη. Τρώγονται ωμά και μαγειρεμένα και διατηρούνται αρκετά.
Ελληνικές ποικιλίες μήλων
Δυο χαρακτηριστικές ελληνικές ποικιλίες μήλων, που αξίζει να αναφέρουμε εκτός των γενικών κατηγοριών είναι:
Delicious πιλαφά: είναι μια ποικιλία μήλων Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) από την Τρίπολι, με καρπούς μεγάλους, με πέντε μαστοειδείς αποφύσεις στη βάση τους. Ο φλοιός του είναι κιτρινοπράσινος με επίχωμα κεραμιδί και καστανά στίγματα. Η σάρκα του είναι συνεκτική, χρώματος κρεμ, γλυκιά και αρωματική. Τα φρούτα αυτά ωριμάζουν στις αρχές Οκτωβρίου και συντηρούνται καλά σε ψυγεία με ειδικές συνθήκες μέχρι την άνοιξη.
Φιρίκι: είναι μια μεγάλη ποικιλία μήλων που κατάγεται από την περιοχή του Εύξεινου Πόντου. Το ελληνικό μήλο Φιρίκι συναντάται ως επί το πλείστον στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας. Πριν από 150-200 χρόνια εμφανίστηκε στο Πήλιο ένα μοναδικό στο είδος μήλο, μικρό στο μέγεθος και υπόξινο στη γεύση: το φιρίκι, το ήμερο και το άγριο (που δεν είναι εδώδιμο). Το φιρίκι είχε σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των υπόλοιπων ποικιλιών: ήταν ένα μήλο ανθεκτικό στις ασθένειες και με μεγάλη αντοχή μετά τη συγκομιδή. Με την έλευση όμως των καινούργιων ποικιλιών περιορίστηκε πολύ η καλλιέργειά του λόγω των μεγάλων απαιτήσεών του. Γενικά, το φιρίκι είναι αρωματικό μήλο, έχει μικρό μέγεθος και σχήμα ωοειδές. Ο φλοιός του είναι παχύς, πρασινοκίτρινος, με κόκκινη απόχρωση στα σημεία που το βλέπει ο ήλιος. Η σάρκα του είναι αφράτη, λευκοπράσινη και πολύ γλυκιά. Το πρώιμο ωριμάζει τον Αύγουστο και συντηρείται για ένα μήνα, ενώ το όψιμο ωριμάζει τον Οκτώβριο και συντηρείται σε ψυγεία με ειδικές συνθήκες μέχρι την άνοιξη.
