myDiatrofi

Παρόλο που χιλιάδες έρευνες έχουν αναδείξει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος, παρόλο που οι αντικαπνιστικές εκστρατείες πληθαίνουν όλο και περισσότερο μέρα με τη μέρα, παρόλο που η νομοθεσία και η φορολογία σχετικά με τα προϊόντα καπνού γίνεται ολοένα και πιο αυστηρή, το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί μια απο τις κυριότερες και συχνότερες αιτίες θνησιμότητας στο σύγχρονο κόσμο.

Μπορεί η 31 Μαΐου να έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, ωστόσο σήμερα, το 8% των γυναικών στις αναπτυσσόμενες χώρες και το 15% στις αναπτυγμένες, καπνίζουν. Συνολικά ο αριθμός των γυναικών που καπνίζουν υπολογίζεται σήμερα, σε 187 εκατομμύρια ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να φθάσει τα 532 εκατομμύρια το έτος 2025.

Το παράδοξο είναι ότι ενώ το ποσοστό των ανδρών καπνιστών μειώνεται με το πέρασμα των χρόνων το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών αυξάνεται. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες, ένας ανησυχητικά ολοένα και αυξανόμενος αριθμός κοριτσιών ηλικίας 14-19 ετών καπνίζει πολύ περισσότερο από τα συνομήλικα αγόρια.

Το τσιγάρο περιέχει ένα μίγμα χημικών ουσιών κάποια απο τα οποία δημιουργούνται κατά την καύση (νιτροζαμίνες) ενώ κάποια άλλα αποτελούν προϊόντα καύσης οργανικών ουσιών (φορμαλδεΰδη). Στην παραγματικότητα, το τσιγάρο περιέχει 4800 χημικές ουσίες εκ των οποίων οι 60 έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνες για τα ζώα ή/και τον άνθρωπο (βενζοπυρένιο, χλωριομένες διοξίνες, φουράνιο) ενώ κάποιες άλλες προκαλούν ανεπιθύμητες παρενέργειες στο καρδιαγγειακό (αρσενικό), αναπνευστικό (ακεταλδεΰδη), αναπαραγωγικό (αρσενικό, 1,3-βουταδιένιο) και νευρικό σύστημα (τουλουόλιο)

Αυτό που είναι γνωστό αλλά αξίζει να ξαναναφερθεί για το κάπνισμα είναι το γεγονός ότι έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο βάρος σώματος και μειωμένο αίσθημα όρεξης. Για το λόγο αυτό αποτελεί μια συνηθισμένη πρακτική που υιοθετείται από νεαρές γυναίκες για να διατηρούν το βάρος τους χαμηλό. Εντούτοις, το κάπνισμα προκαλεί εθισμό. Προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος αποτυγχάνουν ακόμα και αν έχουν προηγηθεί επαναλαμβανόμενες συνεδρίες ή ακόμα και αν έχουν δοκιμαστεί διάφοροι μέθοδοι διακοπής του. Υπολογίζεται οτι το 75% των ατόμων που διακόπτουν το κάπνισμα αυξάνουν το βάρος τους. Συνεπώς η αύξηση του βάρους για πολλά άτομα αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την διακοπή του.

Τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό κάπνισμα, και πιο συγκεκριμένα η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα, συμβάλλουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη κάτι που οδηγεί στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου ΙΙ ενώ αντίθετα, η διακοπή του καπνίσματος φαίνεται να βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Επιπλέον το εμφύσημα νικοτίνης τόσο σε μελέτες σε ζώα όσο και σε ανθρώπους έδειξε οτι διεγείρει την λιπόλυση, αυξάνει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων και συντελεί περαιτέρω στην ινσουλινοαντίσταση

Τέλος, οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος επιβαρύνουν και την γυναικεία δημόσια υγεία. Πράγματι, μια στις τέσσερις καπνίστριες σε ηλικία των 50 ετών πεθάνει λόγω καπνίσματος. Ο καρκίνος του πνεύμονα απειλεί σήμερα περισσότερο τις γυναίκες απ’οτι ο καρκίνος του στήθους ενώ ακόμα και αν οι γυναίκες καπνίζουν τον ίδιο αριθμό τσιγάρων με εκείνο των ανδρών τότε, αποδεικνύεται ότι οι γυναίκες έχουν υψηλότερο ποσοστό προσβολής από καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τους άνδρες.

Κάπνισμα και εγκυμοσύνη
 
Πολλά από τα τοξικά συστατικά του τσιγάρου συμπεριλαμβανομένου της νικοτίνης, των αρωματικών υδρογονανθράκων και των μετάλλων (μόλυβδος, σίδηρος, ψευδάργυρος) έχουν αποδεδειγμένα (μελέτες σε ανθρώπους) την ικανότητα να διαπερνούν το πλακούντα. Βέβαια, τα ποσοστά των παραπάνω ουσιών εξαρτώνται και από τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει η μητέρα. Πιστεύεται ότι για κάθε 10 τσιγάρα ο μόλυβδος του αίματος των νεογνών αυξάνεται έως και 15%.
 
Αποτέλεσμα; Περισσότερο από ένα εκατομμύριο παιδιά εκτίθενται καθ' όλη την διάρκεια της ενδομήτριας ανάπτυξης τους στο κάπνισμα. Ωστόσο, αυτό το νούμερο μάλλον είναι πολύ μεγαλύτερο δεδομένου οτι ένας σημαντικός αριθμός παιδιών εκτίθεται στο παθητικό κάπνισμα της μητέρας. Εξάλλου, αν καπνίζει ο πατέρας τότε η μητέρα δυσκολεύεται ακόμη περισσότερο να σταματήσει το κάπνισμα. Τα νεογνά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα έχουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αναπνευστικών προβλημάτων γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την υγεία του νεογέννητου ατόμου.
 
Δεδομένων όλων των παραπάνω, δεν αποτελεί παράδοξο οτι ένας αριθμός παθολογιών του εμβρύου συνδέεται με το μητρικό κάπνισμα. Είναι πλέον αποδεκτό οτι το κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης προκαλεί εμβρυική υποξία και αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών όπως: πρόωρος τοκετός, αναστολή ενδομήτριας ανάπτυξης, σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου, αυξημένη πιθανότητα αποβολής καθώς και πιθανότητα γέννησης παιδιού με χαμηλό βάρος γέννησης, αύξηση πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου, αναπνευστικών ασθενειών, άσθμα, νευρολογικές και συμπεριφοριστικές ανωμαλίες, παχυσαρκία, διαβήτης τύπου ΙΙ και υπέρταση. Ο κίνδυνος εμφάνισης των επιπλοκών εξαρτάται από τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει η μητέρα πριν και κατά την κύηση.

Τέλος μελέτες έχουν σχετικά πρόσφατα αναδείξει τη σχέση μητρικού καπνίσματος κατά την εγκυμοσύνη και παχυσαρκίας τέκνων αναφέροντας ότι η σχέση μητρικού καπνίσματος-παχυσαρκία αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία των παιδιών φτάνοντας τη μέγιστη συσχέτιση για γυναίκες και άνδρες ηλικίας 33 ετών.
 
Σε πρόσφατη (2008) ερευνητική meta-analysis που δημοσιεύεται στο Ιnternational Journal of Obesity, περιλήφθηκαν 14 μελέτες που αφορούσαν το κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στην εργασία αυτή περιελήφθησαν συνολικά 84.563 παιδιά τα οποία προέρχονται απο εγκυμοσύνες μεταξύ του χρονικού διαστήματος 1958-2002 τόσο σε χαμηλού όσο και σε υψηλού βιοτικού επιπέδου πληθυσμούς σε Αυστραλία, Βόρεια Αμερική και Ευρώπη.
 
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνητών η έκθεση στο καπνό ήδη από την ενδομήτρια ζωή συμβάλλει στην αύξηση της πιθανότητας υπερβάλλοντος βάρους κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας ανεξάρτητα από τον πληθυσμό που εξετάζεται, τις καπνιστικές συνήθειες, την ηλικία του παιδιού και το ποσοστό της παχυσαρκίας στη χώρα. Η επίδραση του καπνίσματος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να επιδρά στον μεταβολικό προγραμματισμό του παιδιού με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο έλεγχος της ενεργειακής πρόσληψης και του κορεσμού.
 
Ο επιπολασμός του καπνίσματος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης ποικίλλει ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Σε Ευρώπη, Νότια Αφρική και Αυστραλία περίπου το 20-45% όλων των γυναικών που κυοφορούν καπνίζουν ενώ το ποσοστό αυτό είναι ελαφρά μικρότερο (20%) σε Νότια Αμερική και Καναδά. Στις Η.Π.Α. από τα 6 εκατομμύρια γυναίκες που κυοφορούν το 13-20% καπνίζουν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης ενώ το 38% αναφέρουν ότι είναι βαριές καπνίστριες (>1 πακέτο / ημέρα). Οι γυναίκες που τείνουν να καπνίζουν κατά την διάρκεια ης εγκυμοσύνης είναι συνήθως νέες σε ηλικία και χαμηλού κοινωνικού - μορφωτικού επιπέδου ή ανύπαντρες μητέρες οι οποίες στερούνται ουσιαστικής σχέσης με τον σύντροφό τους. Επιπλέον δεν είναι λίγες οι έφηβες κοπέλες καπνίστριες οι οποίες με κακή διατροφή οι οποίες χρήζουν ιδιαίτερης βοήθειας σε περίπτωση εγκυμοσύνης.